ویرگول

جامعه نشینی، جامعه بینی و جامعه شناسی

ویرگول

جامعه نشینی، جامعه بینی و جامعه شناسی

ویرگول

ویرگول برای نرسیدن به نقطه

دنبال کنندگان ۳ نفر
این وبلاگ را دنبال کنید
بایگانی

حذف استادان منتقد از دانشگاه

چهارشنبه, ۲۵ مهر ۱۳۸۶، ۰۹:۱۸ ب.ظ

با استقرار محمدمهدی زاهدی در مقام وزیر علوم، تحقیقات و فناوری موج تازه ای از حذف استادان منتقد دولت و دگراندیش از دانشگاه ها شروع شده است، روند مهاجرت نخبگان به خارج از کشور که بعد از انتخابات اخیر ریاست جمهوری شدت یافته با حذف اساتید برجسته از دانشگاه های سراسر کشور به اوج خود رسیده است...

در سال تحصیلی گذشته بود که دکتر نمک دوست و دکتر مردیها اساتید شاخص علوم ارتباطات و فلسفه دانشگاه علامه طباطبایی تهران از تدریس منع شدند هرچند که در آن زمان وقتی که هنوز تشکل های مستقل دانشجویی نظیر انجمن اسلامی دانشگاه علامه طباطبایی تعطیل نشده بودند اعتراضات و حمایت های دانشجویی از این دو استاد محبوب سرانجام آنها را به دانشگاه بازگرداند ولی در سال تحصیلی جدید با تعلیق بسیاری از انجمن های اسلامی در سراسر کشور و پس از بازداشت دانشجویان معترض روند حذف اساتید منتقد با شتاب و آسودگی خاطر پی گرفته میشود.             

طرح خانه نشینی اساتید شاخص از سال گذشته و با بازنشستگی اجباری بیش از 40 عضو هیات علمی دانشگاه تهران آغاز شد، آیت الله عمید زنجانی رئیس انتصابی دانشگاه تهران در زمان امضای حکم بازنشستگی اجباری این اساتید از آنها با عنوان اساتید غیرممتاز نام برد، ولی نگاهی به اسامی و سابقه ی اساتید به اجبار بازنشسته شده کافیست تا دلیل واقعی حذف آنها را دریافت. آیت الله محمد مجتهد شبستری روشنفکر شاخص دینی، دکتر عالم زاده و دکتر علی آبادی از دانشکده الهیات و حسنعلی درودیان، احمد ساعی، سیدعلی آزمایش، آشوری، صفایی، رضا رئیس طوسی و عراقی از دانشکده حقوق و علوم سیاسی به ناچار خارج شدند و بسیاری از آنها با دعوت نامه هایی که از دانشگاه های غربی برای تدریس داشتند راهی جز مهاجرت از ایران نیافتند.

آیت الله عمید زنجانی اولین رئیس معمم دانشگاه تهران درحالی اساتید منتقد را خانه نشین میکند که به گفته ی برخی منابع خود رضایت چندانی از این احکام ندارد و فشارهای وارد بر وی توسط وزارت علوم و حتی افراد خارج از وزارتخانه عامل اصلی صدور این احکام هستند، گهگاه نیز شایعاتی درباره برکناری عمیدزنجانی میانه رو  به دلیل اختلاف با مشی افراطی وزیر علوم منتشر میشود.

موج بعدی حذف اساتید در دانشگاه تربیت مدرس بود، رئیس دانشگاه تربیت مدرس هم در طول دو ترم تحصیلی گذشته تعدادی از روئسای دانشکده ها، مسئولان گروه آموزشی و استادان باسابقه را برکنار کرده است. از جمله این موارد اخراج دکتر محسن کدیور از دانشکده فلسفه بود که پس از برخوردهای چندمرحله ای با او صورت گرفت، همراه با کدیور؛ سعید حجاریان نیز از دانشگاه تربیت مدرس اخراج شد. همچنین دکتر بیگدلی، ابوالفضل شکوری، حجت السلام محمدعلی مهدوی راد عضو گروه علوم قرآن و حدیث، نوبری از گروه باستان شناسی و مهریزی از گروه مطالعات زنان دیگر اساتید شاخص خانه نشین شده دانشگاه تربیت مدرس بودند.

آذر سال گذشته بود که از دانشگاه علم و صنعت دانشگاهی که سال ها رئیس جمهور در آن مشغول بوده خبر رسید که موج بازنشستگی اجباری به آن دانشگاه نیز رسیده و 53 استاد را در فهرست وداع کنندگان قرار داده اند. این روند چنان نگران کننده بود که 14 نفر از نمایندگان در تذکری به وزیر علوم، ضرورت توقف طرح اخراج و حذف اساتید منتقد دولت از دانشگاه های کشور را مطرح کردند.

 اساتید دانشگاه؛ طعمه سرویس های جاسوسی بیگانگان

ماجرای فشارهای وارد بر اساتید دانشگاه بعد دیگری هم دارد و آن مربوط به کنترل سفرهای خارج از کشور آنها میشود، هرچند که بسیاری از دانشگاه های معتبر بین المللی بدنبال تحریم های ناشی از پرونده هسته ای ایران دیگر از پذیرش محققان و دانشمندان ایرانی در مراکز تحقیقاتی و دانشگاهی خود اجتناب می کنند و حتی از اعطای فرصت مطالعاتی چند ماهه هم به ایرانیان ابا دارند، اما همان معدود سفرهایی که اساتید با هزینه موسسات دیگر(غیر از دانشگاه) انجام میدهند و حتی سفرهای سیاحتی، زیارتی و شخصی آنها نیز مشمول کنترل میشود. این از آن جهت قابل تامل است که خرداد ماه سال جاری، مدیرکل ضد جاسوسی وزارت اطلاعات نسبت به در معرض استفاده اطلاعاتی قرار گرفتن اساتید دانشگاه از سوی سرویس های اطلاعاتی کشورهای خارجی هشدار داده و دانشگاهیان را طعمه اصلی سرویس های جاسوسی بیگانگان خوانده بود.

با بازداشت هاله اسفندیاری، کیان تاجبخش و رامین جهانبگلو و اظهارات آنها مبنی بر ارتباط مراکز فکری غرب با چهره های دانشگاهی ایران، حساسیت ها پیرامون ارتباط اساتید با محافل علمی-  دانشگاهی خارجی افزونتر شد، گو اینکه این روند از سالها پیش آغاز شده بود و محاکمه و حبس چندساله عباس عبدی، حسین قاضیان وعباس گران پایه از اعضای شاخص انجمن جامعه شناسی ایران به اتهام انجام یک نظرسنجی در داخل ایران به سفارش موسسه «گالوپ» مهمترین و معتبرترین مرکز نظرسنجی افکار در جهان آغازگر این روند بوده است. در اوایل امسال نیز دکتر محمود سریع القلم استاد شاخص علوم سیاسی دانشگاه شهید بهشتی در ارتباط با بازداشت سید احمد موسویان سخنگوی سابق تیم مذاکره کننده هسته ای ایران که به اتهام جاسوسی در بازداشت بسر میبرد مورد بازجویی قرار گرفت.

در آخرین مورد از این برخوردها تابستان گذشته شاهد بازداشت چند ماهه و تشکیل پرونده برای دکتر سهراب رزاقی استاد جامعه شناسی و رئیس مرکز توانمندسازی تشکل های غیردولتی وزارت کشور خاتمی بدلیل فعالیت های علمی و مدنی اش بود.    

 بشیریه، توسلی، سمتی و شاهنده جدیدترین حذف شده ها

دکتر حسین بشیریه دارای فوق لیسانس رفتارشناسی سیاسی از دانشگاه اسکس انگلستان و دکترای تئوری سیاسی از دانشگاه لیورپول با ترجمه و تالیف بیش از 30 جلد کتاب فلسفی، فلسفه سیاسی، علوم سیاسی و تاریخ معاصر از شاخص ترین اساتید اخراج شده است. بشیریه که در سال 84 و پس از انتخابات ریاست جمهوری با گرفتن مرخصی بدون حقوق ایران را برای تدریس در دانشگاه جرج تاون آمریکا ترک کرده بود وقتی بعد از دو سال به ایران بازگشت به دلیل آنچه غیبت غیرموجه و بیش از زمان مرخصی نامیده شد بطورکل از دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران اخراج شد.

بشیریه از جمله تاثیرگذارترین افراد آکادمیک بر جریان اصلاحات و شکل گیری آن در سال 1376 است، بشیریه در چند دهه ی اخیر با تالیف و ترجمه کتب متعدد و مقاله های ارزشمند فراوان جایگاهی عمیق و موثر در تغییر اندیشه سیاسی نخبگان و جریا روشنفکری و همچنین ترویج دموکراسی و مفاهیم مدرنیته داشته است. بشیریه استاد مسلط حوزه اندیشه سیاسی- اجتماعی است و از این مجرا بر روشنفکران ایران تاثیرگذار بوده، برای اثبات این مدعا کافی است که نگاهی به شاگردان اصلاح طلب بشیریه بیندازیم که برخی از آنها همچون سعید حجاریان بعدها تبدیل به مغز متفکر اصلاح طلبی در ایران شدند و هنوز هم از سرآمدترین نیروهای مصلح در جامعه سیاسی ایران هستند. بشیریه نقطه تلاقی جریان فلسفی- دینی روشنفکری ایران و جریان سیاسی- اجتماعی اندیشمندان ایرانی محسوب میشود.

برخی از آثار او عبارتند از: دولت و انقلاب در ایران(به زبان انگلیسی)، انقلاب و بسیج سیاسی، دولت عقل، جامعه شناسی سیاسی، تاریخ اندیشه های سیاسی قرن بیستم، درآمدی بر جامعه شناسی تجدد، دولت و جامعه مدنی، جامعه مدنی و توسعه سیاسی، موانع توسعه سیاسی در ایران، نظریه های دولت(ترجمه)، ریشه های اجتماعی دیکتاتوری و دموکراسی(ترجمه)، نظریه فرهنگ در قرن بیستم، نقد در حوزه عمومی(ترجمه)، لویاتان و ... .

کتاب لویاتان اثر کلاسیک توماس هابز در سال 81 به همراه افزوده های بشیریه توانستجایزه بهترین ترجمه و تالیف سال را کسب کند. روزنامه ایران در خرداد 84 وقتی در صفحه اندیشه خود به معرفی این متفکر ارزشمند پرداخت از او با عنوان «دولت عقل» نام برد.

در 14مهر 84 روزنامه شرق در شماره 594 خود پیش از عزیمت دکتر بشیریه به دانشگاه جرج تاون آمریکا گفتگویی با او انجام داد که در آنجا بشیریه گفته بود، «هیچگاه برای رفتن اینقدر بی قرار نبوده ام»، دکتر سپس چندبار به میز رنگ و رو رفته خود در اتاق قدیمی اش در دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران که بخشی از آن نیز شکسته بود با دست زده و گفته بوده: « من به این میز تعلق دارم».

بخش قابل توجهی از دغدغه ها و نگرانی های بشیریه در این گفتگو به ناکارآمدی حوزه آموزش و پژوهش مربوط بوده و گفته:« کاش رشته علوم سیاسی در این دانشگاه منحل میشد، علوم سیاسی به لحاظ علمی معنایی در دانشگاه ها ندارد، سیتم آموزشی این رشته در این دانشکده پوسیده است»، بشیریه در پایان گفته بود:« کاش میتوانستم و دستم باز بود تا تغییراتی در این رشته پدید آورم.» تصور کنید که از دو سال پیش با بشیریه چه کرده بودند که او اینگونه گفته بود و چه بسا که از سالها پیش میدانست سرانجام اخراجش خواهند کرد.

مشابه این اخراج برای دکتر بهزاد شاهنده و دکتر هادی سمتی دیگر اساتید علوم سیاسی که آنها نیز برای تحقیق و تدریس در دانشگاه های غرب مرخصی گرفته بودند رخ داد، دکتر سمتی از برجسته ترین اساتید روابط بین الملل در ایران و شناخته شده ترین چهره آکادمیک ایران در این حوزه در دانشگاه های غربی است، همچنین دکتر شاهنده نیز با تخصص در حوزه ی شرق و جنوب شرق آسیا تنها متخصص این حوزه در ایران محسوب میشود، هردو این اساتید از مشاوران کلیدی وزارت امورخارجه در دوران خاتمی بودند که با برنامه های عقلانی و سیاست تنش زدایی در عرصه بین المللی اقتداری توام با احترام برای کشورمان کسب کرده بودند ولی در دولت جدید نه تنها از وزارت امور خارجه کنار گذاشته شدند بلکه حکم اخراجشان برای پاسداشت تمام دستاوردها و تلاش های علمی- آکادمیک آنها نیز  از دانشگاه صادر شده است.

و اما دکتر غلامعباس توسلی استاد مسلم جامعه شناسی جدیدترین شخصیت دانشگاهی است که تاکنون از دانشگاه حذف شده است، توسلی در 17مهر امسال حکم بازنشستگی اجباری خود را بدون هرگونه اطلاع قبلی دریافت کرد، درست که توسلی در سن بازنشستگی است ولی اساتید پیرتر و غیرموثری در دانشکده علوم اجتماعی وجود دارند که بازنشسته شدن آنها بیشتر ضروری بنظر میرسد. به گفته روزنامه اعتماد توسلی خود از این حکم راضی نیست و خواهان ادامه فعالیت در دانشگاه است.

توسلی دانش آموخته جامعه شناسی در دانشگاه سوربن پاریس و از هم دوره های دکتر شریعتی در این دانشگاه محسوب میشود، توسلی با حضور در شورای عالی انقلاب فرهنگی در اوایل انقلاب اسلامی و تلاش فراوان توانست علوم اجتماعی و حتی علوم انسانی را از حذف در بین رشته های دانشگاهی نجات دهد و مانع اخراج بسیاری از اساتید باسابقه این رشته پس از تعطیلی دانشگاه ها بدنبال انقلاب فرهنگی شود.

به گزارش روزنامه اعتماد غلامعباس توسلی معروف ترین جامعه شناس ایرانی در داخل و خارج از کشور است که مباحثات متعدد وی با مطرح ترین جامعه شناسان معاصر نظیر آلن تورن، یورگن هابرماس و پییر بوردیو در نشریات به چاپ رسیده است، مشابه نقشی که بشیریه در آشنایی علوم سیاسی ایران با مفاهیم و دروس نوین داشته، توسلی در جامعه شناسی ایفا کرده است و از این دو استاد میتوان به عنوان قطب های علوم سیاسی و جامعه شناسی در ایران نام برد.

توسلی در حدود سی جلد کتاب و صدها مقاله تالیف یا ترجمه کرده است که بسیاری از آنها به عنوان دروس پایه و منابع اصلی در حوزه جامعه شناسی مورد استفاده قرار میگیرد؛ نظریه های جامعه شناسی، جامعه شناسی دین، روشنفکری و اندیشه دینی، جستارهایی در جامعه شناسی معاصر، مشارکت اجتماعی در جامعه، جامعه شناسی کار و شغل و نظر جامعه شناسان درباره جامعه شناسی(ترجمه) از شاخص ترین آثار وی محسوب میشوند و آخرین کتاب ایشان تحت عنوان «جامعه شناسی آموزش و پرورش» در سال جاری منتشر شده است.

دکتر توسلی دو سال پیش به عنوان استاد نمونه سراسری در کشور انتخاب شد و در سال 1381 نیز به عنوان استاد برگزیده و مدال افتخاری علمی(مدال درجه1) دانشگاه را دریافت کرد و در سال 80 و 82 نیز به عنوان پژوهشگر برتر کشور انتخاب شد همچنین در سال 83 مراسم باشکوهی توسط انجمن جامعه شناسی برای تقدیر و تجلیل از شخصیت علمی و فرهنگی توسلی برگزار شد، توسلی سالها ریاست دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران و انجمن جامعه شناسی ایران را برعهده داشته است.

علاوه بر پیشینه علمی و دانشگاهی، توسلی سالها علیه رژیم پهلوی به مبارزه پرداخته و در دولت موقت مرحوم بازرگان از همراهان او بود، توسلی در انتخابات مجلس هفتم و شوراها توسط شورای نگهبان ردصلاحیت شده بود. غلام عباس توسلی جدیدترین استاد دگراندیشی است که به اجبار کرسی تدریس را در دانشگاه رها میکند، تمامی اساتید حذف شده به گروه فکری اصلاح طلبان تعلق دارند که قرابتی با تفکر حاکم ندارند و از منتقدان جدی دانشگاهی به شمار می آیند.

 ***

روند شتابناک و نگران کننده حذف اساتید شاخص و متفکر از دانشگاه ها با جدیت توسط ائیدولوگ های دولت طرح ریزی و بوسیله وزارت علوم اجرا میشود، چندی پیش از آغاز زمزمه های انقلاب فرهنگی دوم آیت الله مصباح یزدی تاکید کرده بود که استادان باید مورد «بازآموزی» قرار گیرند و احمدی نژاد هم در غائله سخنرانی دانشگاه امیرکبیر گفته بود: « هرچه فریاد دارید برسر اساتید سکولار و لیبرال بکشید.»

در چنین شرایط و زمینه هایی جدایی بین نخبگان و دولت در دو سال اخیر شکل قطعی اش را پیدا میکند و حذف اساتید منتقد و روشنگر از دانشگاه فرآیندی است که تا نابودی تمام دستاوردهای یک جامعه میتواند ادامه یابد و آنرا تا آستانه سقوط پیش برد.

موافقین ۰ مخالفین ۰ ۸۶/۰۷/۲۵
ویرگول ،،،

نظرات  (۰)

هیچ نظری هنوز ثبت نشده است

ارسال نظر

ارسال نظر آزاد است، اما اگر قبلا در بیان ثبت نام کرده اید می توانید ابتدا وارد شوید.
شما میتوانید از این تگهای html استفاده کنید:
<b> یا <strong>، <em> یا <i>، <u>، <strike> یا <s>، <sup>، <sub>، <blockquote>، <code>، <pre>، <hr>، <br>، <p>، <a href="" title="">، <span style="">، <div align="">
تجدید کد امنیتی