بازگشت ترکیه به سمت غرب

[ترجمه‌ای منتشر شده در هفته‌نامه وطن‌ یولی]

کمال کیریشجی (پژوهشگر اندیشکده بروکینگز)

اگرچه ترکیه در دوران جنگ سرد، به عنوان عضو مورد اعتماد دنیای غرب شناخته شد اما اخیرا اقدامات و ترجیحات ترکیه با سیاست‌های کشورهای اروپایی و آمریکایی تفاوت‌هایی داشته است. در سوریه، سیاست‌های ترکیه به خصوص بعد از پیشرفت داعش در منافات با سیاست‌های ایالات متحده بوده است. دولت ترکیه بر اولویت تغییر رژیم اسد در سوریه نسبت به چیرگی بر گروه داعش تاکید کرده؛ که این امر حتی منجر شد ترکیه تهدید به اخراج از پیمان ناتو شود. سکوت ترکیه درباره‌ی حمله روسیه به اوکراین و الحاق شبه جزیره کریمه به روسیه و نیز اشتیاق این کشور به داشتن روابط اقتصادی نزدیک‌تر با روسیه، پرسش‌هایی را در خصوص تعهد ترکیه نسبت به ارزش‌های دنیای لیبرال غربی برانگیخته است.

خشکسالی در ایران بحرانی برای منطقه

[ترجمه‌ای منتشر شده در روزنامه ایران، پارسینه، بوی باران و اویان نیوز]

مقدمه مترجم

ترکیه در سال‌های اخیر با احداث سدهای متعدد بر روی رودخانه‌های خروجی از این کشور در صدد استفاده از آب به عنوان ابزاری برای تسلط منطقه‌ای بوده است. از این نظر مطالعه نوع نگاه یکی از مهم‌ترین مراکز مطالعاتی این کشور در زمینه آب بویژه با تمرکز بر ایران می‌تواند برای ما اهمیت زیادی داشته باشد. جالب اینکه مرکز مطالعات استراتژیک خاورمیانه ترکیه تاکنون پژوهش‌های متعددی درباره‌ بحران آب در ایران انجام داده‌است که یکی از این پژوهش‌ها پیش روی شماست. این مرکز از مهم‌ترین نهادهای مشورتی ترکیه در حوزه‌ سیاستگذاری‌ است و پرداختن آنها به بحران آب در ایران نشانگر توجه سیاستگذاران این کشور به موضوعات مبتلا به ایران از جمله بحران آب است:

تاثیر سدسازی‌های ایران بر عراق

[ترجمه‌ای منتشر شده در سایت‌های زیست‌بوم، پارسینه، مهندسین مشاور کویر و نیرو نیوز]

طوبا ائوریم مادن*: ترکیه، سوریه و عراق ذینفعان عمده‌ی حوزه‌ی آبریز رودخانه‌های دجله و فرات هستند اما به غیر این سه کشور ایران نیز در این حوزه آبریز تاثیرگذار است. 90 درصد آبدهی سالانه فرات از خاک ترکیه و 10 درصد از خاک سوریه سرچشمه می‌گیرد. در مورد رودخانه دجله نیز ترکیه 40 درصد، عراق 50 درصد و ایران 10 درصد از حجم سالیانه آب جاری در این رودخانه را تامین می‌کنند. همچنین ایران آب قابل توجهی را از طریق رودخانه‌های کارون و دیاله به شط‌العرب (اروند) انتقال می‌دهد.

پروژه‌های انتقال آب اجرا شده توسط ایران در سرشاخه‌های رودخانه‌های کارون و دیاله بر منابع آبی مورد نیاز در پایین دست به خصوص در عراق تاثیر منفی گذاشته است. از دهه 1960 که ترکیه و سوریه شروع به ساخت سدهای کبان و طبقا کردند؛ تاکنون رودخانه‌های دجله و فرات در روابط فی‌مابین ترکیه، سوریه و عراق نقشی تعیین‌کننده داشته‌اند. ایران در مذاکرات و نشست‌های فنی 50 سال گذشته در مورد آب‌های مرزی شرکت نمی‌کرد و فقط در مطالعات علمی که در دوره‌ی اخیر اجرا شده، شرکت کرده است.

در ستایش دو دیوانه!

[منتشر شده در روزنامه بهار و سایت بهار نیوز]

کنسرت مشترک عالیم قاسم‌اف و پرواز همای با عنوان «جنجال دو دیوانه» 19 و 20 اسفند 1395 در تالار وزارت کشور برگزار شد. کنسرتی که باید آنرا امری فراتر از یک کار هنری صرف دانست. ‌ترکیب خلاقیت و نوآوری همای با تجربه و مهارت عالیم قاسم‌اف اثر بدیعی خلاق کرد که می‌توان آن را از نمونه‌های والای پیوند فرهنگی ایران و آذربایجان دانست. عالیم قاسم‌اف تقریبا همه ساله در شهرهای مختلف ایران کنسرت‌هایی دارد ولی بدون شک اجرای مشترک او با همای متفاوت از تمامی کارهای قبلی او بود.

100 کتاب برتر جامعه‌شناسی قرن بیستم

[منتشر شده در فصلنامه نقد کتاب علوم‌اجتماعی]

 

در سال 1997 انجمن بین‌المللی جامعه‌شناسی پیمایشی را در بین اعضای خود برای ارزیابی انتقادی میراث جامعه‌شناسی در قرن بیستم انجام داد که نتایج آن در کنگره جهانی انجمن بین‌المللی جامعه‌شناسی در سال 1998 اعلام شد. در این پیمایش انجمن جهانی جامعه‌شناسی از اعضای خود خواست هر کس 5 کتاب منتشر شده در قرن بیستم را که در حرفه آنها به عنوان جامعه‌شناس تاثیرگذار بوده را انتخاب کند. در این نظرسنجی 16 درصد از اعضای انجمن بین‌المللی جامعه‌شناسی یعنی 455 نفر از 2785 نفر شرکت کردند.[1]

هرچند 19 سال از انجام این نظرسنجی می‌گذرد و مراجع دیگری هم با روش‌های متعدد کتاب‌های دیگری را به عنوان کتاب‌های برتر جامعه‌شناسی اعلام کرده‌اند ولی تقریبا می‌توان گفت از بین تمامی این فهرست‌ها؛ کتاب‌هایی که توسط انجمن بین‌المللی جامعه‌شناسی اعلام شده‌اند در بین اجتماع علمی جامعه‌شناسان از اعتبار و پذیرش بیشتری برخوردار هستند. شاید یکی از ابهامات این فهرست چگونگی تعریف کتاب جامعه‌شناسی و تفاوت آن با کتاب‌های سایر حوزه‌های علوم اجتماعی نظیر اقتصاد، علوم سیاسی، مطالعات فرهنگی، انسان‌شناسی و ... باشد. همچنین محدود بودن دایره زمانی آن به کتاب‌های منتشر شده در قرن بیستم نیز از دیگر نقصان‌های فهرست حاضر است. علیرغم این کاستی‌ها و ابهامات این فهرست به دلیل اینکه حاصل یک نظرسنجی در بین جامعه‌شناسان و اجرا شده توسط مهم‌ترین اجتماع علمی جامعه‌شناسی است؛ ارزش تامل و تعمق دارد.

خودخواهی سازمانی

[منتشر شده در سایت‌های فرارو، روز نو، دمادم، بازار نیوز و بولتن]

تا پیش از کارمند شدن فکر میکردم ناکارآمدی و فساد شاخصه اصلی بروکراسی ایرانی است ولی تجربه‌ی کارمندی بیانگر آن بود که خودخواهی سازمانی را هم باید به این فهرست افزود.

 صفاتی که نه تنها در سطح ساختاری این نظام بلکه در سطح فردی اعضای آن هم قابل ردیابی است. خودخواهی سازمانی به این معنی که این ساختار به جای آنکه در خدمت جامعه و ایفاگر نقش‌های محول بدان باشد در خدمت خود و منافع متصدیانش است.

 در چارچوب این خودخواهی سازمانی منابع و امکانات سازمان به جای آنکه در خدمت عموم جامعه باشد به مصرف شخصی متصدیان آن می‌رسد. سازمانی که وظیفه‌ی محول‌اش رتق و فتق موضوعی از امور جمعی است، بیش از آنکه دغدغه جمع را داشته باشد در خدمت امیال و منویات کارکنان خود است.

جامعه‌شناسی کوروش از 1350 تا 1395

[منتشر شده در فصلنامه دربند شماره 2، دی ماه 1395]

حضور هزاران نفر در پاسارگاد برای گرامیداشت کوروش باعث شد برخی این تجمع را مسئله‌ای سیاسی و هویتی تلقی کنند و با نگاه‌های مختلفی در نقد و یا تائید آن سخن بگویند. برخی از روحانیون این اتفاق را محکوم کرده و خواستار مقابله حاکمیت با چنین اتفاقاتی شدند. ملی‌گرایان نیز آن را پاسخی به تجزیه‌طلبان قومی تفسیر کردند و آن را نشانه‌ی وطن‌پرستی ایرانیان دانستند. نگاه رسمی هم طبق معمول این اتفاق را برنامه‌ریزی شده توسط رسانه‌های خارجی و برخی وابستگان داخلی آن‌ها دانست و بلافاصله تعدادی را هم بازداشت کرد. وجه مشترک تمامی این رویکردها این بود که امری غیرعادی و مسئله‌ای مهم رخ داده است که دارای پیام‌ها و پیامدهای سیاسی و اجتماعی است. همه‌ی این نگاه‌ها علیرغم تفاوت در قضاوتشان نسبت به این امر در این جنبه اشتراک نظر داشتند که جمع شدن شهروندان در یک محیط مسئله و یا حتی معضلی سیاسی است، همه‌ی این رویکردها گردهمایی 7 آبان را دارای پیام‌ها و پیامدهای سیاسی و اجتماعی می‌دانند و فقط در خوب یا بد بودن آن اختلاف نظر دارند.

در این نوشتار فارغ از تمامی این نگاه‌ها به دو سؤال می‌پردازیم:

1.     آیا اساساً هرگونه تجمعی که بدون درخواست و حمایت حاکمیت رسمی برگزار شده را باید مسئله دانست؟

2.     آیا کوروشی که در آبان 95 مردم سعی در بیدار کردنش داشتند همان کوروشِ آسوده بخواب سال 1350 بود؟