ویرگول

جامعه نشینی، جامعه بینی و جامعه شناسی

ویرگول

جامعه نشینی، جامعه بینی و جامعه شناسی

ویرگول

ویرگول برای نرسیدن به نقطه

دنبال کنندگان ۳ نفر
این وبلاگ را دنبال کنید
بایگانی

آینده توسعه ایران

دوشنبه, ۲۷ خرداد ۱۳۸۷، ۰۹:۰۰ ب.ظ

توسعه ایران آرزویی است که سالهاست ایرانیان در سر می پرورانند، همزمان با ایران کشورهای دیگری هم قدم در راه توسعه یافتگی نهاده اند، بسیاری از این کشورها اکنون وضعیت مطلوب تری نسبت به ایران دارند و مدام فاصله خود را با ایران بیشتر می کنند، سوال مهمی که چرا کشورهایی که همزمان با ما و حتی پس از ما اندیشه توسعه را برای کشورشان مطرح کردند و برنامه هایی را پیش بینی کردند موفق بوده اند ولی ما توفیق چندانی نیافته ایم؟

اگر تبیین های نظریه وابستگی را مبنای پاسخ به این پرسش قرار دهیم به راحتی می توان گفت کشورهای مرکز و استعمار آنان مانع بود، شرایط ویژه منطقه ای ایران و منابع طبیعی غنی، جاذبه های فراوان برای کسانی که در صدد تصاحب آنها بودند داشت، ثروت و سرمایه های ایران غارت می شد و ایران هرچه داشت به بیرون منتقل می شد، مسئله توسعه در ایران را اینگونه دیدن و محوریت را به غربی ها نسبت دادن شاید تا چند دهه پیش معقول به نظر می رسید و با اطمینان می شد به وابستگی شدید به قدرت های نظام جهانی سخن گفت ولی اکنون دیگر نمی توان این نظریه را به کار بست، هرچند این را هم نمی توان انکار کرد که شرایط ویژه نوظهور جهانی روز به روز توسعه یافتگی را برای کشورهای توسعه نیافته نظیر ایران سخت تر و پیچیده تر می کند و نقش بازارها و سازمانهای بین المللی و شرکتهای چند ملیتی در اقتصادهای داخلی کشورها افزایش پیدا می کند، پس از انقلاب 57 می توان گفت که از نفوذ کشورهای مرکز در ایران کاسته شد و دیگر نمی شود توسعه نیافتگی ایران را با نظریه وابستگی توضیح داد.

بنظر می رسد علت ناکامی در توسعه ی ایران را باید در عواملی داخلی جست و چهارچوب نظریه نوسازی همخوانی بیشتری با شرایط فعلی ایران دارد، البته این را هم باید در نظر داشت که راهکارهای نظریه نوسازی برای حرکت کشورهای جهان سوم به سوی تجدد چه بسا پیشنهادهای مناسبی با توجه به شرایط اجتماعی، سیاسی و اقتصادی همه جوامع جهان سوم نباشد و هر کشوری با توجه به مقتضیات خاص خود نیاز به مسیر حرکتی ویژه ای داشته باشد.

تسلط بی چون و چرای دولت در تمام ابعاد جامعه ایران باعث شده که لاجرم در تمام تحلیل ها و برنامه ها بخش مهمی به نقش و عملکرد دولت اختصاص یابد، امر توسعه نیز از این قانون مستثنی نیست، نمی توان آرزوی توسعه ایران را داشت بدون آنکه اندیشه ای هم برای دولت کرد، حتی اگر هم اعتقاد داشته باشیم که راه توسعه ایران تنها از بخش غیر دولتی ممکن است باز هم باید در نظر داشته باشیم که دولت اگر یاری رسان هم نبود حداقل مانع نشود و اراده ای در درون دولت برای واگذاری عرصه به بخش غیر دولتی وجود داشته باشد.

تجربه توسعه چه در غرب و چه در کشورهای غیر غربی که در چند دهه ی اخیر حرکت چشمگیری به سمت توسعه یافتگی داشته اند نشان داده که در نبود بخش خصوصی قوی مسئولیت تحول و توسعه بر عهده دولت است و حداقل باید اجماعی در درون ساختار دولت در مورد برنامه ها و شیوه عمل وجود داشته باشد امری که به نظر نمی رسد هنوز در مجموعه دولت ایران اتفاق افتاده باشد، اراده ای که یک برنامه مدون را به عنوان چارچوب عمل دولت بپذیرد هنوز به وجود نیامده و برنامه های اقتصادی و اجتماعی توسعه با نگاه های سیاسی و بدبینانه ارزیابی می شود، به عبارتی منافع سیاسی مانع از شکل گیری منافع اقتصادی می شود.

میل و عادت دولت و جامعه به حرکت و کار با محوریت نفت باعث شده که درآمدی سهل الوصول عده ی بسیاری را به بی تفاوتی و حتی تنبلی خو دهد و مانع از احساس بسیاری کمبودها و عقب ماندگی ها شود: ضعف در نظام آموزشی، مهارت شغلی، میزان تلاش و ساعات کاری، مشارکت های اجتماعی، پاسخگویی دولت، تحرک بخش خصوصی، اتلاف انرژی، ضعف و ناکارآمدی بروکراسی دولتی و ...

در کنار موانع دولتی توسعه نباید از بخش های دیگر جامعه هم غافل شد، نبود حس مسئولیت پذیری، ترجیح منافع جمعی بر منافع فردی، روحیه مشارکت جویی، انگیزه اکتساب به بیان مک کله لند، کار برای انباشت و سرمایه گذاری بیشتر نه برای مصرف و رفع نیاز آنی، گرایش به سرمایه گذاری در بخش تولیدی و طولانی مدت نه کسب سودهای سریع از راه های آسان و غیر مولد نظیر واسطه گری، تجارت، دلالی، مسکن و شرکت های هرمی، طبقه متوسط شهری ای که با بهبود وضعیت معیشتی اش نسبت به چند سال گذشته رو به مصرف کالاهای تجملی و وارداتی آورده و سرمایه های خود را در مکان های مفید بکار نمی بنند از جمله موانعی هستند که بر سر راه توسعه ی ایران قرار گرفته اند.

توسعه نامتوازن در داخل کشور هم از آسیب هایی که آینده ایران را دچار چالش خواهد کرد، ملاحظات قومی و مذهبی در اجرای طرح های توسعه ای و سرمایه گذاری های دولتی برخی از مناطق کشور را به نسبت مناطق دیگر با وضعیت نامطلوب تری مواجه ساخته و احساس تبعیض و نابرابری را در میان اقوام ایرانی و استانها به وجود آورده که در نهایت منجر به کاهش آن همدلی و همکاری ملی خواهد شد که لازمه توسعه همه جانبه است.

مسایل ایدئولوژیک و باورهای سنتی و مذهبی که چه در بین دولتمردان و چه مردم وجود دارد مانع از پذیرش برخی هنجارهای دنیای مدرن و حضور در شرایط جهانی و بین المللی می شود، تلقیاتی  وجود دارد که سازگاری تجدد و تدین را در کنار یکدیگر ناممکن و دست نیافتنی می داند.

هرچند مشکلات و موانع فراوانی در مسیر توسعه ایران وجود دارد ولی به شخصه معتقدم گام هایی برداشته ایم، بعد از گذشت سی سال از انقلاب که 10 سال نخست آن در جنگ و التهابات پس از انقلاب و جنگ سپری شده، بیست سال را زمان اندکی برای دستیابی به توسعه می دانم و فکر  می کنم هنوز نباید مایوس شد، تا زمان پایان یافتن اجرای سند چشم انداز بیست ساله ­­­(سال 1404) باید صبر کرد.

موافقین ۰ مخالفین ۰ ۸۷/۰۳/۲۷
ویرگول ،،،

نظرات  (۰)

هیچ نظری هنوز ثبت نشده است

ارسال نظر

ارسال نظر آزاد است، اما اگر قبلا در بیان ثبت نام کرده اید می توانید ابتدا وارد شوید.
شما میتوانید از این تگهای html استفاده کنید:
<b> یا <strong>، <em> یا <i>، <u>، <strike> یا <s>، <sup>، <sub>، <blockquote>، <code>، <pre>، <hr>، <br>، <p>، <a href="" title="">، <span style="">، <div align="">
تجدید کد امنیتی