اندر احوالات اداره ثبت احوال
فکر میکنم یکی از سخترین کارها برای هر ایرانی مراجعه به ادارات و سازمانهای دولتی باشد، دستگاه عریض و طویل دیوان سالاری ایرانی باوجود هضم بخش عمده ای از بودجه کشور در قالب بودجه جاری داری بازده مناسبی نیست و در بسیاری از اوقات نقشی جز طولانی کردن مسیر انجام کارها و اتلاف وقت ندارد، سازمان هایی فربه و آشفته با هزینه ها و کارمندانی فراوان وضعیت غالب دیوان سالاری ایرانی است. در چند سال اخیر هم که باورود کامپیوتر و الکترونیکی شدن مسیر انجام کارها امید بهبود شرایط ادارات میرفت تفاوت چندانی رخ نداده و کامپیوتر فقط تبدیل به وسیله ای تزئینی بروی میز کارمندانی شده که مهارت استفاده از آنرا ندارند و تنها اینترنتی شدن اموری محدود و واگذاری بخشی از وظایف به دفاتر خدماتی خصوصی تاحدودی سبب سرعت گرفتن انجام برخی کارها شده است.
هروقت که گذرم به سمت ادارات افتاده اکثر کارمندان را بیکار و مشغول وقتگذرانی و گفتگو با یکدیگر دیده ام، اداراتی که به لحاظ فیزیکی ساختمان هایی غول پیکر با امکانات و تجهیزات فراوان و پرهزینه دارند و باوجود مراجعانی اندک همین تعداد را هم ناراضی و خسته از روند انجام کارهای اداری بدرقه میکنند.
اما چند روز پیش که گذرم به سازمان ثبت احوال افتاد شلوغی و ازدحامی را دیدم که تنها در بیمارستان ها به هنگام جنگ و سوانح طبیعی میتوان یافت، وضعیت خود اداره هم که شبیه بیمارستان صحرایی بود، اداره ای که به شدت فقرونداری از ظاهرش پیدا بود، دراین اداره فقیر تمام کارکنانش از نگهبان و آبدارچی گرفته تا رئیس همه به شدت مشغول کلنجار رفتن با مردم بودند، درودیوار اداره پر بود از اطلاعیه ها و فرم هایی که مراحل مختلف انجام کارها دراین اداره را توضیح میداد مدارک لازم برای صدور شناسنامه، ابطال شناسنامه، تعویض نام، عکسدارکردن شناسنامه، کارت ملی و... باوجود اینکه همه ی این فرمها گویا بود اما بازهم بسیاری از مراجعه کنندگان سردرگم بودند و بدون توجه به این مدارک سراغ کارمندان میرفتند تا از آنها سوال بپرسند، هر کارمند در آن واحد باید با چندین نفر صحبت میکرد و همان حرف های نوشته شده در درودیوار را باصدای بلند برای آنها تکرار میکرد، میزهای رنگ و رورفته با صندلی های کهنه و کمدها و زونکن های زنگ زده اداره ثبت احوال هیچ شباهتی به ادارات شیک و زیبای دیگر نداشت، حتی رئیس اداره هم که طبق سنت اداره های دیگر باید دست نیافتنی و در برج عاج میبود اتاقش همچون ایستگاه امام خمینی مترو تهران بود و همین طور مردم باعجله درحال عبور و مرور در آن بودند، وضعیت ظاهری اتاق رئیس هم تفاوت چندانی با اتاق کارمندان دیگر نداشت و خبری از منشی و رئیس دفتر نبود، ازدحام در اتاق رئیس بگونه ای بود که گویی مردم در اتوبوس های شرکت واحد ایستاده اند.
در اتاق ها خبری از کامپیوتر نبود و همچنان کارها بصورت دستی انجام می شد ولی با وجود این و تعداد زیاد مراجعین انجام کارها سرعت بالایی داشت و اموری چون صدور شناسنامه 24ساعته صورت میگرفت ولی کارت ملی که کامپیوتری صادر می شود چند ماه طول می کشد. مثل اینکه ادارت ما اگر همان روال باستانی اشان را درپیش بگیرند مفیدتر خواهد بود و سبک وسیاق قدیمی با تجهیزاتی غیرمدرن بیشتر جوابگوست تا با کامپیوتر و روش های امروزی تر. به هر اداره ای که میرفتم آنها در ساعات قطع برق ازکار افتاده بودند و یا برق را بهانه میکردند ولی درهمان شرایط اداره ثبت احوال به کارش مشغول بود و باسرعتی زیاد پاسخگوی جماعت عظیم مراجعین بود.
با وجود آنکه کارمندان حتی منگنه درست و حسابی نداشتند در اتاق همه آنها دوربین های مداربسته نصب شده بود و وقتی به اتاق رئیس رفتم دیدم که تصاویر این دوربینها از اتاق او و توسط خودش کنترل میشود ولی اوهم مدام درحال صحبت با مراجعان بود و کوچکترین فرصتی برای نگاه کردن به تصاویر دوربین نداشت.
سال پیش هم برای انجام کاری به شهرداری رفته بودم و در آنجا هم فقرونداری ساختمان شهرداری کاملا آشکار بود و یا فرهنگیان که سالهاست از تفاوت های حقوق شان با سایر کارمندان دولت ناراضی اند اینها را مقایسه کنید با ساختمان های مجلل بانک ها و میزان حقوق و مزایای کارمندان آنها.
همه اینها حاکی از وجود تبعیض و تقسیم نابرابر امکانات حتی دربین مجموعه های مختلف دولت است، شاید تفاوت رشد و توسعه ناشی از برنامه ریزی های دولتی دریک کشور بین مناطق و استان های مختلف امری عادی و جهانی (البته نه منطقی) بنظر برسد ولی اینکه تبعیض و توسعه نامتوازن در درون خود ادارات زیرمجموعه دولت وجود داشته باشد شگفت انگیز است.
عدالت و برابری حتی در درون خود خانواده دولت وجود ندارد چگونه میتوان باور کرد که این دولت نابرابری ها را در جامعه ازبین ببرد و توسعه ای متوازن را در همه مناطق کشور عملی کند؟
