روانکاوی لذت بستنی
امروزه کاربست روانکاوی صرفا در حوزهی کلینیکی و مشاوره های درمانی نیست، بلکه دامنهی تحلیلی آن به فراتر از تخت روانکاو سرایت پیدا کرده، حوزهی زندگی روزمره و مصرف کالاها از جمله عرصههایی است که تحلیل روانکاوانه آن میتواند سویههایی از ناخودآگاه ما را افشا سازد. مصرف حوزهای دلالتگر تلقی میشود که در آن ناخودآگاه و امیال آدمی بخصوص امیال جنسی میتواند مجال بروز داشته باشد و همین امر حوزهی مصرف را تبدیل به یکی از عرصههای جذاب برای روانکاوی میکند.
مصرف از نظر نیروی شهوی حوزهای است که فرد میکوشد در آن امیال خود را ارضا کند، بسیاری از کالاها هستند که صرف لمسکردن آنها لذتی شبه شهوانی در آدمی ایجاد میکند، در دست گرفتن هر شئی لغزنده و نرم نظیر قالب صابون، ماهی، توپ اسفنجی کوچک و ... آرامشی شهوانی در آدمی ایجاد میکند. مصرف بستنی هم از این قاعده مستثنی نیست، میتوان گفت مصرف بستنی با لذت دهانی در ارتباط است، مصرف بستنی همراه است با لیسیدن شهوانی.
بطورکلی بستنی برحسب نوع مصرف آن به دو نوع لیسیدنی و خوردنی تقسیم می شود، لیسیدنی شامل دو نوع کیم و قیفی و خوردنی هم شامل دو نوع حصیری و لیوانی میشود، مصرف هریک از این بستنیها همراه با مناسک و دلالتهای خاص اجتماعی است.
مصرف هر یک از انواع این بستنیها آداب خاص خود را دارد، در یک مهمانی رسمی یا وقتی که در بستنیفروشی در محفلی رسمی نشستهایم عرف است که بستنی لیوانی مصرف شود یعنی نوعی از بستنی که در آن نشانی از لیسیدن شهوانی نیست، در عرصه عمومی بر مبنای هنجارهای اجتماعی کنشهای جنسی باید پوشیده بماند و بر مبنای همین اصل ترجیح نوع بستنی مصرفی در عرصههای عمومی و رسمی بستنی لیوانی است که فاقد لیسیدن شبه شهوانی است، دلالتمندتر اینکه بستنی لیوانی بیشتر مقبول بزرگسالان است که به تابو بودن امر جنسی تقید بیشتری دارند، ولی جوانان که در قبال امر جنسی پنهانکاری کمتری روا میدارند بستنی کیم و قیفی را ترجیح میدهند که برایشان لذت بیشتری را به ارمغان میآورد.
خوردن بستنی قیفی و کیم همراه با دیده شدن زبان توسط اغیار است ، زبان عضوی از بدن است که مانند برخی دیگر از اعضای بدن باید پنهان باشد، نباید از اندرون دهان خارج شود، در آوردن زبان نشان از هنجارشکنی دارد ولی بستنی قیفی و کیم این تابو را میشکنند و آنچه را که نباید عیان کنند، میکنند. مصرف بسیاری از کالاها و از جمله بستنی، مصرفی لذتجویانه و فرافکنانه است که در پس مصرف آنها لذتی شهوانی و ارضایی نهانی نهفته است، لذت بستنی صرفا در سرمایش نیست.
ایده این یادداشت از کتاب درخشان بری ریچاردز با عنوان «روانکاوی فرهنگ عامه: نظم و ترتیب نشاط» ترجمه حسین پاینده، انتشارات طرح نو، چاپ نخست 1382 اخذ شده است. در این کتاب میتوان تحلیلهایی روانکاوانه از فوتبال، اتومبیل، موسیقی پاپ، سیگار و ... یافت. این کتاب در سال 88 توسط نشر ثالث تجدید چاپ شده است.