عشق نهان

[منتشر شده در آرتا آنلاین]

مشخصات کتاب

طاهره طاهره‌ی عزیزم: نامه‌های غلامحسین ساعدی به طاهره کوزه‌گرانی، تهران: نشر مشکی، چاپ پنجم، 1396.

غلامحسین ساعدی روانپزشک، نمایشنامه‌نویس، نویسنده و مردم‌نگار چهره‌‌های شناخته شده هستند ولی چهره دیگری هم از او وجود داشت که 24 سال پس از مرگش آشکار شد، وقتی که نامه‌های او به طاهره کوزه‌گرانی پیدا شد. نامه‌هایی که ساعدی از 18 سالگی می‌نوشته. در این کتاب 41 نامه از ساعدی به طاهره منتشر شده ولی احتمالا نامه‌های دیگری هم بوده که ساعدی نوشته و ارسال نکرده و یا به دست طاهره نرسیده و نشانی از آنها نیست.

ارزش این نامه‌ها بیش از جنبه ادبی آنها به ابعاد روانشناختی و توصیف‌های دقیقی است که عاشق تجربه می‌کند، به خصوص که این عشق نهان هم باشد. در تمام طول عمر 50 ساله‌ی ساعدی حتی نزدیک‌ترین دوستان و برادرش هم نمی‌دانستند که این نویسنده‌ی نامدار عاشق دختر همسایه‌ است. ساعدی در سال 1364 در فرانسه مرد، 24 سال پس از او وقتی طاهره در تبریز چشم از جهان بست؛ نامه‌های ساعدی از پستوی خانه‌ی‌ طاهره بیرون آمد.

در این نامه‌ها ساعدی روانپزشک مدام از ذهن آشفته، روح ملول و جسم خسته‌اش می‌گوید که ارمغان احساسش به طاهره است، عشقی نجیبانه که مثل تمام نمونه‌های تمام عیارش به وصال نمی‌انجامد و تا ابد یاد آن برای عاشق باقی می‌ماند. در این نامه‌ها ساعدی عاشق مثل تمام عشاق تصویری آرمانی و خیالی از دختری مغرور و بی‌اعتنا ساخته که در تمام لحظات زندگی همراه اوست و لحظه‌ای نمی‌تواند از فکر او رهایی یابد. هرقدر که ساعدی احساساتی، عاشق و وابسته‌ی طاهره است اما طاهره به نظر می‌رسد زنی مستقل، عقلانی، در پی تحصیلات و حسابگر است که هر قدر هم ساعدی التماس می‌کند اما او جز معدود دفعاتی پاسخی به نامه‌های او نمی‌دهد.

 

چگونه سلامت عاطفی داشته باشیم

مشخصات کتاب

چگونه سلامت عاطفی داشته باشیم، آلیور جیمز، ترجمه سما قرایی، نشر هنوز، چاپ سوم، 1396.

 

این کتاب از مجموعه‌ی «مدرسه زندگی» خلاف کتاب‌های قبلی خیلی به دلم ننشست. شاید بیشتر از همه بدین خاطر که خلاف کتاب‌های قبلی بعد اجتماعی و فلسفی‌اش کمتر بود و بیشتر با رویکردی روانشناختی نوشته شده بود. به خصوص که نویسنده بین رویکردهای روانشناختی هم معتقد به رویکردی است که دوران کودکی را شکل دهنده‌ی اصلی رفتار در دوران بزرگسالی می‌داند، به همین دلیل جای جای کتاب ارجاع به دوران کودکی است که به نظرم خیلی اغراق‌آمیز است و لزوما نمی‌توان تمام رفتار افراد در بزرگسالی را ریشه در شرایط دوران کودکیشان دانست.

علیرغم این ولی نکات مثبتی هم داشت:

1. هیچ انسانی تمام مدت و از تمام لحاظ سلامت عاطفی ندارد. بیشتر آدمیان فقط از برخی جهات سلامت عاطفی دارند و آن هم تازه گاهی اوقات؛ نه همیشه. افرادی که از لحاظ عاطفی به راستی سالم باشند خیلی نادرند.

2. سلامت عاطفی با سلامت روانی فرق دارد.

3. سلامت عاطفی را نباید با رضایت از زندگی یا رفاه و بهروزی یا حتی شادکامی اشتباه گرفت. شادکامی معمولا حالتی گذراست.

4. عناصر کلیدی سلامت عاطفی پنج دسته‌اند: بینش‌آفرینی، زندگی در زمان حال، روابط سیال و دوسویه، اصالت، بازیگوشی و سرزندگی.

مذمت کتاب در مدح عشق

مشخصات کتاب

در مدح عشق، گفتگوی آلن بدیو و نیکلاس ترونگ، ترجمه بابک داورپناه، امیرهوشنگ افتخاری‌راد، تهران: نشر چشمه، چاپ دوم، 1396.

 

معرفی کتاب‌های مزخرف هم به اندازه معرفی کتاب‌های خوب مفید است! مخصوصا اینکه وقتی کتابی به دلایلی مثل حجم اندک، قیمت پایین، طرح روی جلد جذاب، نویسنده نامدار و ناشر خوب فریبنده هم باشد. اغلب از خرید کتاب‌هایی که حاصل مصاحبه هستند اکراه دارم ولی این یک مورد را موقع خرید دقت نکردم و به خاطر اسم آلن بدیو و اعتبار نشر چشمه خریدم ولی الان که خواندمش بیش از پیش مطمئن شدم که نباید کتاب مصاحبه‌ای خرید و فقط باید متن تالیفی را کتاب دانست؛ مصاحبه فقط در حد همان انتشار در مجله و روزنامه مناسب است.

البته اگر می‌گویم این کتاب مزخرف است مطمئنا نظر شخصی من است که بعد از خواندن کتاب‌های متعدد درباره عشق دیگر متن مصاحبه‌ای برایم حرف جدیدی ندارد حتی اگر بدیو باشد. قبلا نیز همین جا نوشتم که کتاب دلایل عشق هری فرانکفورت هم مزخرف است و فریب تبلیغات و تمجیدهای رسانه‌ای را نخورید، حالا این هم دومین کتاب با موضوعی مشابه است که از نظر من در ردیف دلایل عشق قرار می‌گیرد.

از کتاب بدیو ترجمه دیگری با عنوان در ستایش عشق توسط انتشارت ققنوس منتشر شده که حواستان باشد همین کتاب است.

خودمردم‌نگاری هویت دانشگاهی

مشخصات کتاب

خودمردم‌نگاری هویت دانشگاهی: چگونه هویت انسان ایرانی به عنوان پژوهشگر یا انسان دانشگاهی شکل می‌گیرد؟، نعمت الله فاضلی، تهران: نشر تیسا، 1396.

شناختم از جامعه‌شناسان خوب ایرانی اغلب از وبلاگ‌هایشان شروع شد و اساسا یکی از شاخص‌هایم از یک جامعه‌شناس ایرانی خوب، وبلاگ‌نویس بودنش است. یکی از این خوبانی که ابتدا مجازی می‌شناختمش نعمت‌الله فاضلی بود و به تدریج که کتاب‌هایش هم منتشر شد از همان سبک نوشتار جذاب و متمایزش در کتاب‌هایش هم لذت بردم. اخلاقش هم مثل وبلاگش صمیمی و خودمانی است و همان‌گونه که با شور و شوق حرف می‌زند همان‌گونه هم می‌نویسد. بینش جامعه‌شناختی عجیبی دارد و بدیهی‌ترین و روزمره‌ترین موضوعات و پدیده‌های جامعه را به گونه‌ای می‌بیند و می‌نویسد که باید آن‌ها را کشف خود فاضلی دانست. از مهم‌ترین تمایزاتش با سایر جامعه‌شناسان/انسان‌شناسان ایرانی تاکیدش بر روش مردمنگاری است که به خوبی در تمام نوشته‌هایش ملموس است. در ایران اساتید دانشگاهی زیادی هستند که در خارج از کشور درس خوانده‌اند ولی هیچ کدام مثل فاضلی سفرنامه مفصل هفتصد صفحه‌ای با بینش جامعه‌شناختی و روش مردمنگارانه ننوشته‌اند. این کتاب جدید فاضلی هم از دیگر تمایزات و خلاقیت‌هایش است.

این کتاب زندگی‌نامه یا خاطرات فاضلی نیست، به قول خودش تجربه‌اش از فوت و فن‌های انسان دانشگاهی در ایران است. با وجودی که به خاطر خواندن وبلاگ و سایر کتاب‌های فاضلی اغلب مطالب این کتاب برایم آشنا بود ولی روشمند کردن و تجمیع تمام اشارات قبلی فاضلی به خودش در این کتاب آنرا خواندنی کرده است.

چگونه رنج بکشیم

مشخصات کتاب

چگونه رنج بکشیم، کریستوفر همیلتون، سما قرایی، تهران: نشر هنوز، چاپ دوم، 1396.

خواندن کتاب‌های انتخابی از نمایشگاه را با کتاب دیگری از مجموعه‌ی کتاب‌های «مدرسه‌ی زندگی» ادامه دادم. ویژگی این کتاب‌ها آن است که موضوعاتی به ظاهر شخصی و روانی را با رویکردی بیشتر فلسفی بررسی کرده‌اند و به همین دلیل روان‌تلقینی‌ها و تقلیل‌گرایی‌های رویکرد روانشناسی در آنها دیده نمی‌شود. فیلسوفان وقتی سراغ موضوعات روزمره می‌روند حرف‌هایشان فوق‌العاده جذاب است. برخی از نکات مفید این کتاب را با شما به اشتراک می‌گذارم:

1. آدمی در دورانی که دچار اندوه و مشکلاتی است تمایل و نیاز دارد از طریق گفتگو با دوستان و نزدیکانش تجربه‌ی خود را با آنها در میان بگذارد، این امر که می‌توان آنرا همان درددل دانست باعث شکل‌گیری گفتگوی همدلانه خواهد شد و به التیام آلام فرد اندوهگین کمک می‌کند ولی باید این نکته را هم در نظر داشت که بنیان رفاقت بر شادی و تجربیات خوش زندگی است و تداوم طولانی مدت این درددل‌ها حتی اگر با بهترین و همد‌ل‌ترین رفیق هم باشد پس از مدتی باعث آزردگی و در نهایت تزلزل بنیان رفاقت طرفین خواهد شد. به قول هانا آرنت در میان گذاشتن خوشی به یقین بر درددل کردن و بازگو کردن ناخوشی‌ها ارجحیت دارد. شادی است که حرف می‌آورد، نه غم. گفتگوی دو رفیق از این نظر از سایر گفتگوهای انسان‌ها متمایز است که سرشار از لذت و شادی است.

اگر فرد رنجور از غم و غصه‌هایش زیاد سخن بگوید تبدیل به آینه‌ی دق خواهد شد، لذا یکی از چیزهایی که به هنگام رنجوری به آن نیاز داریم خوشی و شادی رفاقت است و باید بکوشیم رفاقت‌مان را در خوشی حفظ کنیم؛ نه اینکه با تمرکز بر ناخوشی غصه بخوریم و این غصه‌ها را به دوستانمان هم منتقل کنیم. باید به یاد داشته باشیم که این شادمانی است که روح ما و دوستی‌مان را تغذیه می‌کند نه غم و ناراحتی. باید به رنج خندید.

نمایشگاه کتاب

انتخاب‌های امسالم از نمایشگاه کتاب از نظر موضوعی نسبت به سال‌های قبل تفاوت‌هایی داشت. تا پارسال کتاب‌هایی خارج از موضوع جامعه‌شناسی، علوم سیاسی و تاریخ کمتر می‌خواندم ولی از امسال علاوه بر اینکه رمان بیشتر می‌خوانم؛ سراغ موضوعات جدیدی رفته‌ام. دو کتاب دیگر هم بود که بلافاصله دوستان به امانت ستاندند تا از عکس یادگاری نمایشگاه محروم شوند.

امروز دکتر عباس کاظمی دوست داشتنی را هم بعد سال‌ها دوباره دیدم و کتاب دانشگاه از نردبان تا سایه‌بان‌اش را هم خریدم. این چهارمین کتابی خواهد بود که از ایشان خواهم خواند. هرچند بخش‌هایی از نسخه الکترونیکی ایده‌های خیابانی امین بزرگیان را هم چند سال پیش خوانده بودم ولی سبک نوشتاری و تحلیلی‌اش به گونه‌ای است که مجاب شدن برای خرید نسخه چاپی کتابش راحت است. شاید نظرم اشتباه باشد ولی فکر می‌کنم سبک نوشتاری (نه لزوما تحلیلی) عباس کاظمی و امین بزرگیان در مورد زندگی روزمره ایرانی شباهت‌های زیادی به هم دارد.

کتاب سفرنامه مبارکه شاهنشاهی مظفرالدین شاه را هم که نمی‌شد رفیق آیدین فرنگی باشی و نخری!

فلسفه پول زیمل را هم که چند سالی بود می‌شنیدم چند مترجم مختلف در دست ترجمه دارند بالاخره با ترجمه شهناز مسمی‌پرست منتشر شد. احتمالا ترجمه‌اش مثل تمام ترجمه‌های کتاب‌های کلاسیک با نقدهای تندی مواجه خواهد شد ولی در هر حال همت او ستودنی است و باید قدردانش بود.

ساختارهای اجتماعی اقتصاد بوردیو هم کتاب مهمی است که چون ناشری دولتی آنرا منتشر کرده گمنام مانده وگرنه به نظرم در بین چند کتابی که پارسال و امسال از بوردیو منتشر شده مهم‌تر است.

درس‌های فروید برای زندگی

لذتی که در کتابخوانی شبانه هست در خواب و حتی همخوابگی شبانه نیست. هرچند همین جمله در نگاه فرویدی به شدت معنی داره ولی بعد خوندن همچین کتابی جز با چنین ادبیاتی نمیشه نوشت. خیلی از بنیان های نظرات فروید امروزه پذیرش سابق رو نداره ولی همچنان میشه خوانش هایی از فروید ارائه داد که برای زندگی کارسازه. این سومین کتابی هست که از مجموعه کتابهای «مدرسه زندگی» خوندم و همگی هم جذاب و مفید به فایده.

احتمال تکثیر کفن‌پوش پاستور

[منتشر شده در شبکه مطالعات سیاست‌گذاری عمومی]

 

16 بهمن 1396 فردی کفن‌پوش و با سلاح سرد سعی کرد با عبور از گیت‌های امنیتی خیابان پاستور خود را به مجموعه‌ی ریاست‌جمهوری برساند ولی با شلیک گلوله‌ی مأموران حفاظتی به پایش متوقف شد. هرچند این مورد به دلیل تیراندازی صورت گرفته خبری شد اما همه‌روزه نمونه‌های متعددی از این افراد وجود دارند که وقتی با موانع حفاظتی در مقابل بیت رهبری، مجلس، ریاست جمهوری و قوه قضاییه مواجه می‌شوند صبر از دست داده و با عصبانیت و گاه خشونت سعی می‌کنند مسیر را باز کنند. پیش از این هم خودسوزی‌های متعددی در مقابل مجلس و ریاست‌جمهوری صورت گرفته بود و مسلما این اولین و آخرین مورد نیست.

وقتی فردی در مقابل بیت رهبری، ریاست‌جمهوری، مجلس و قوه‌قضاییه دست به خشونت یا خودزنی می‌زند دولتمردان و حتی رسانه‌ها و افکار عمومی دلیل آن را مسائل شخصی و دلایل فردی می‌دانند و تقریباً به‌اتفاق خشونت‌ورزی آن فرد را ناموجه تلقی می‌کنند، یعنی همه‌ی دلایل و عوامل به سطح فردی و روان‌شناختی تقلیل پیدا می‌کند و بیش از آنکه چرایی این اتفاقات در ساختار سیاسی، اجتماعی و اداری کشور جسته شود در زندگی شخصی و مشکلات روانی آن فرد خاص معرفی می‌شود. شاید بتوان موارد منفرد و محدود این‌چنینی را تقلیل به وضعیت روان‌شناختی و مشکلات شخصی افراد داد ولی وقتی موارد متعددی از آن‌ها رخ می‌دهد علت را باید در سطح اجتماعی، سیاسی و سازمانی ریشه‌یابی کرد.

 

 

امپراطور کوزکو و راززدایی از قم

[منتشر شده در میدان]

اجراهای کمدی «سیده‌ زینب موسوی» دختر جوان قمی در برنامه خندوانه نه از نظر کیفیت هنری و اجرایی بلکه از نظر اجتماعی و سیاسی واجد پیام‌های روشنی از تغییرات شتابان جامعه ایران است. دختری جوان از شهری که به عنوان مذهبی‌ترین شهر ایران شناخته می‌شود با حضور در صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران مطالبی را بیان می‌کند که با تصویر غالبا ارائه شده از قم ابدا همخوانی ندارد، مطالبی که حتی علیرغم سانسور بخش‌هایی از آن همچنان از نظر عده‌ای دارای کنایه‌های منشوری بود. تصویری که اغلب با شنیدن نام قم به ذهن متبادر می‌شود اجتماعی مذهبی با ساکنینی اغلب روحانی و مردمحور است ولی دختری جوان تصویری جدید از این شهر ارائه کرده که نشان از قم جدیدی دارد، قمی که می‌توان آن را قم جوانان دانست. هرچند بعد از اجرای «سیده زینب موسوی» توجه افکار عمومی و رسانه‌ها بیشتر به شوخی‌های منشوری او جلب شد اما باید توجه داشت که بیش از حرف‌هایش؛ این خود اوست که مهم است. اویی که هر چند بعد از حضور در جلوی دوربین خندوانه به شهرتی مضاعف دست یافت اما از مدت‌ها پیش در اینستاگرام و تلگرام میلیون‌ها نفر کلیپ‌های او را دیده بودند.

سیده زینب موسوی از سال‌ها پیش با نام «امپراطور کوزکو» کلیپ‌های کوتاهی در اتاق خود ضبط می‌کند که اغلب در پس زمینه آن کمد دیواری اتاقش وجود دارد، چادر گلدار را به نحوی به سر می‌کند که فقط دماغش مشخص است و با لهجه قمی در قالبی طنز به نقد کلیشه‌های جنسیتی، مسائل سیاسی روز، حضور زنان در انتخابات، ناکارآمدی مدیریتی در کشور، آزادی بیان و دموکراسی، تحلیل مسابقه‌های فوتبال، حضور زنان در عرصه‌های ورزشی، نوروز، اسکار، ازدواج، ترامپ، برجام، خشونت علیه زنان، ماه محرم، داعش و ... می‌پردازد. نویسنده، فیلمبردار و بازیگر همه‌ی این کلیپ‌های خلاقانه خودش است و از محتوای آنها مشخص است که اطلاعات عمومی و هوش بالایی دارد. امپراطور کوزکو تاکنون حدود 200 کلیپ طنز در تلگرام و اینستاگرام منتشر کرده، در اینستاگرام بیش از 80 هزار نفر فالور صفحه او هستند، در تلگرام هم کانال او حدود 110 هزار نفر عضو دارد و برخی از کلیپ‌های او فقط در تلگرام بیش از یک میلیون بازنشر شده است. 

حسام‌الدین آشنا؛ غریبه یا آشنا؟

[منتشر شده در فرارو، تیتر امروز، راه امروز و خلیج‌فارس نیوز]

آشنای غریبه

اگر پیش از این فقط توئیت‌های حسام‌الدین‌ آشنا مشاور فرهنگی رئیس‌جمهور و رئیس مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست جمهوری خبرساز می‌شد به تازگی کنش‌هایش هم خبرساز شده است. آشنا در 140 کاراکتر توئیتری جملاتی می‌نویسد که گاه می‌توان 14 برداشت مختلف از آن داشت.

 آشنا با وجودی که در سخن گفتن جزو معدود سیاست پیشگان صریح جمهوری اسلامی است اما همیشه در توئیت کردن و به‌تازگی در کنش ورزی هم پیچیده و مبهم عمل می‌کند. همین خبرسازی‌های آشنا باعث شده که چهره پرحاشیه و چندپهلویی از این استاد ارتباطات دانشگاه امام صادق (ع) در رسانه‌ها ساخته شود. چهره‌ی چندپهلویی که جناح چپ و راست هر دو در ترسیم آن دست‌به‌دست می‌دهند و به اتفاق نظر در نقد و گاه تخریب آشنا می‌رسند. آشنا در دولت اعتدال در مختصات جغرافیایی منحصر به فردی ایستاده که جز خودش کسی طول و عرض آن را نمی‌داند.

آشنا از سویی با لقب «مشاورتر» نسبت به سایر مشاورین روحانی زیرک‌تر معرفی می‌شود و از سویی دیگر به‌عنوان زننده‌ی گل به خودی خطاب می‌شود. اصول‌گرایان از سویی دلیل باخت خود در دوازدهمین انتخابات ریاست‌جمهوری را نداشتن استراتژیست ماهری چون آشنا می‌دانند و از سوی دیگر آشنا را متهم به طراحی جنگ‌های روانی و رسانه‌ای می‌کنند.

 آشنا از سویی چهره‌ای امنیتی و اطلاعاتی معرفی می‌شود و از سویی دیگر رسانه‌ها تیتر می‌زنند رئیس دفترش به اتهام جاسوسی بازداشت شده است. از سویی آشنا را متهم به استخدام در پروژه نفوذ دانشگاه دورهام می‌کنند و از سوی دیگر از او به‌عنوان ضدنفوذی و همکار دستگاه اطلاعاتی ایران در این پروژه نام می‌برند.

 در چهار سال گذشته اگر به تعبیر رئیس‌جمهور برخی از اعضای دولت با گیوه‌های ورنکشیده با دولت همراهی کردند مسلماً آشنا از آن‌هایی بود که نه‌تنها همیشه گیوه ورکشیده در خط مقدم حضور داشت بلکه همیشه آستین بالا داده و سینه سپر کرده‌ی دولت بود اما گاهی همین آشنا چنان توئیت‌ها و کارهایی می‌کند که رسانه‌های طرفدار دولت نیز به انتقاد از وی می‌پردازند. اگرچه سمت رسمی آشنا مشاور فرهنگی است ولی به نظر می‌رسد بیشتر مشاور سیاسی است و اتفاقاً کمتر از همه به مسائل فرهنگی دولت مشغول است.

 اگرچه معاون ارتباطات و اطلاع‌رسانی ریاست‌جمهوری و همچنین مشاور رسانه‌ای رئیس‌جمهور اشخاص دیگری هستند ولی اغلب از او به‌عنوان طراح و راهبر خط‌‌مشی رسانه‌ای دولت نام می‌برند. این موقعیت‌های متناقض و سخنان ناهمخوانی که درباره‌ی آشنا گفته می‌شود و نیز مواضع و کارهای غیرعادی او همگی نشان از آن دارد که وی تفاوت‌های بارزی با تیپ غالب سیاست‌ورزان جمهوری اسلامی ایران دارد. همین اجتماع نقیضین در آشناست که باعث شده در چند روز اخیر رسانه‌های متعددی از او با عنوان «غریبه» یاد کنند و به دلیل گفتار و کردار غیرمعمولش خواهان کنار گذاشتن وی از دولت روحانی شوند.

 رسانه‌هایی که از آشنا به‌عنوان «غریبه» یاد می‌کنند البته این را نمی‌دانند که «غریبه» در میان جامعه‌شناسان مفهوم دیگری دارد، معنایی که با آنچه رسانه‌ها به کار می‌برند بسیار متفاوت است. «غریبه» در معنای جامعه‌شناختی آن فقط نوعی آرایه‌ی ادبی برای به کار بردن در مقابل اسم آشنا نیست؛ بلکه نوعی منش و فرم اجتماعی است که با مقاله‌ی مشهور گئورگ زیمل جامعه‌شناس کلاسیک آلمانی وارد ادبیات جامعه‌شناسی شد.

تیپ رفتاری و گفتاری حسام‌الدین آشنا به نحوی است که به نظر می‌رسد مناسب‌ترین توصیف برای او همان توصیف گئورگ زیمل از «غریبه» باشد.

 حسام‌الدین آشنا خلاف نامش غریبه‌ است؛ البته غریبه در معنای زیملی آن. غریبه‌ی زیملی نوعی تیپولوژی است که به مدد آن می‌توان دلایل رفتارها و گفتارهای غیرعادی آشنا و مختصات جغرافیایی محل استقرار او را بهتر تحلیل کرد. غریبگی حسام‌الدین آشنا فقط محدود به عمر دولت روحانی هم نیست، او چه زمان حضور در وزارت اطلاعات و چه زمان استادی در دانشگاه امام صادق (ع) باز هم غریبه محسوب می‌شد. غریبگی در منش حسام‌الدین آشنا فقط یک آرایه‌ی ادبی پارادوکسیکال نیست بلکه نوعی فرم اجتماعی به معنای جامعه‌شناختی آن است.

[عکس از مصاحبه‌ای است که با آشنا سال 91 برای سایت جماران داشتم]

بازگشت ترکیه به سمت غرب

[ترجمه‌ای منتشر شده در هفته‌نامه وطن‌ یولی]

کمال کیریشجی (پژوهشگر اندیشکده بروکینگز)

اگرچه ترکیه در دوران جنگ سرد، به عنوان عضو مورد اعتماد دنیای غرب شناخته شد اما اخیرا اقدامات و ترجیحات ترکیه با سیاست‌های کشورهای اروپایی و آمریکایی تفاوت‌هایی داشته است. در سوریه، سیاست‌های ترکیه به خصوص بعد از پیشرفت داعش در منافات با سیاست‌های ایالات متحده بوده است. دولت ترکیه بر اولویت تغییر رژیم اسد در سوریه نسبت به چیرگی بر گروه داعش تاکید کرده؛ که این امر حتی منجر شد ترکیه تهدید به اخراج از پیمان ناتو شود. سکوت ترکیه درباره‌ی حمله روسیه به اوکراین و الحاق شبه جزیره کریمه به روسیه و نیز اشتیاق این کشور به داشتن روابط اقتصادی نزدیک‌تر با روسیه، پرسش‌هایی را در خصوص تعهد ترکیه نسبت به ارزش‌های دنیای لیبرال غربی برانگیخته است.

خشکسالی در ایران بحرانی برای منطقه

[ترجمه‌ای منتشر شده در روزنامه ایران، پارسینه، بوی باران و اویان نیوز]

مقدمه مترجم

ترکیه در سال‌های اخیر با احداث سدهای متعدد بر روی رودخانه‌های خروجی از این کشور در صدد استفاده از آب به عنوان ابزاری برای تسلط منطقه‌ای بوده است. از این نظر مطالعه نوع نگاه یکی از مهم‌ترین مراکز مطالعاتی این کشور در زمینه آب بویژه با تمرکز بر ایران می‌تواند برای ما اهمیت زیادی داشته باشد. جالب اینکه مرکز مطالعات استراتژیک خاورمیانه ترکیه تاکنون پژوهش‌های متعددی درباره‌ بحران آب در ایران انجام داده‌است که یکی از این پژوهش‌ها پیش روی شماست. این مرکز از مهم‌ترین نهادهای مشورتی ترکیه در حوزه‌ سیاستگذاری‌ است و پرداختن آنها به بحران آب در ایران نشانگر توجه سیاستگذاران این کشور به موضوعات مبتلا به ایران از جمله بحران آب است:

تاثیر سدسازی‌های ایران بر عراق

[ترجمه‌ای منتشر شده در سایت‌های زیست‌بوم، پارسینه، مهندسین مشاور کویر و نیرو نیوز]

طوبا ائوریم مادن*: ترکیه، سوریه و عراق ذینفعان عمده‌ی حوزه‌ی آبریز رودخانه‌های دجله و فرات هستند اما به غیر این سه کشور ایران نیز در این حوزه آبریز تاثیرگذار است. 90 درصد آبدهی سالانه فرات از خاک ترکیه و 10 درصد از خاک سوریه سرچشمه می‌گیرد. در مورد رودخانه دجله نیز ترکیه 40 درصد، عراق 50 درصد و ایران 10 درصد از حجم سالیانه آب جاری در این رودخانه را تامین می‌کنند. همچنین ایران آب قابل توجهی را از طریق رودخانه‌های کارون و دیاله به شط‌العرب (اروند) انتقال می‌دهد.

پروژه‌های انتقال آب اجرا شده توسط ایران در سرشاخه‌های رودخانه‌های کارون و دیاله بر منابع آبی مورد نیاز در پایین دست به خصوص در عراق تاثیر منفی گذاشته است. از دهه 1960 که ترکیه و سوریه شروع به ساخت سدهای کبان و طبقا کردند؛ تاکنون رودخانه‌های دجله و فرات در روابط فی‌مابین ترکیه، سوریه و عراق نقشی تعیین‌کننده داشته‌اند. ایران در مذاکرات و نشست‌های فنی 50 سال گذشته در مورد آب‌های مرزی شرکت نمی‌کرد و فقط در مطالعات علمی که در دوره‌ی اخیر اجرا شده، شرکت کرده است.

در ستایش دو دیوانه!

[منتشر شده در روزنامه بهار و سایت بهار نیوز]

کنسرت مشترک عالیم قاسم‌اف و پرواز همای با عنوان «جنجال دو دیوانه» 19 و 20 اسفند 1395 در تالار وزارت کشور برگزار شد. کنسرتی که باید آنرا امری فراتر از یک کار هنری صرف دانست. ‌ترکیب خلاقیت و نوآوری همای با تجربه و مهارت عالیم قاسم‌اف اثر بدیعی خلاق کرد که می‌توان آن را از نمونه‌های والای پیوند فرهنگی ایران و آذربایجان دانست. عالیم قاسم‌اف تقریبا همه ساله در شهرهای مختلف ایران کنسرت‌هایی دارد ولی بدون شک اجرای مشترک او با همای متفاوت از تمامی کارهای قبلی او بود.

100 کتاب برتر جامعه‌شناسی قرن بیستم

[منتشر شده در فصلنامه نقد کتاب علوم‌اجتماعی]

 

در سال 1997 انجمن بین‌المللی جامعه‌شناسی پیمایشی را در بین اعضای خود برای ارزیابی انتقادی میراث جامعه‌شناسی در قرن بیستم انجام داد که نتایج آن در کنگره جهانی انجمن بین‌المللی جامعه‌شناسی در سال 1998 اعلام شد. در این پیمایش انجمن جهانی جامعه‌شناسی از اعضای خود خواست هر کس 5 کتاب منتشر شده در قرن بیستم را که در حرفه آنها به عنوان جامعه‌شناس تاثیرگذار بوده را انتخاب کند. در این نظرسنجی 16 درصد از اعضای انجمن بین‌المللی جامعه‌شناسی یعنی 455 نفر از 2785 نفر شرکت کردند.[1]

هرچند 19 سال از انجام این نظرسنجی می‌گذرد و مراجع دیگری هم با روش‌های متعدد کتاب‌های دیگری را به عنوان کتاب‌های برتر جامعه‌شناسی اعلام کرده‌اند ولی تقریبا می‌توان گفت از بین تمامی این فهرست‌ها؛ کتاب‌هایی که توسط انجمن بین‌المللی جامعه‌شناسی اعلام شده‌اند در بین اجتماع علمی جامعه‌شناسان از اعتبار و پذیرش بیشتری برخوردار هستند. شاید یکی از ابهامات این فهرست چگونگی تعریف کتاب جامعه‌شناسی و تفاوت آن با کتاب‌های سایر حوزه‌های علوم اجتماعی نظیر اقتصاد، علوم سیاسی، مطالعات فرهنگی، انسان‌شناسی و ... باشد. همچنین محدود بودن دایره زمانی آن به کتاب‌های منتشر شده در قرن بیستم نیز از دیگر نقصان‌های فهرست حاضر است. علیرغم این کاستی‌ها و ابهامات این فهرست به دلیل اینکه حاصل یک نظرسنجی در بین جامعه‌شناسان و اجرا شده توسط مهم‌ترین اجتماع علمی جامعه‌شناسی است؛ ارزش تامل و تعمق دارد.