تبادل موفقیت

[منتشر شده در کانال تلگرامی موفقیت‌های کوچک ایرانیان]

دو سال پیش در حوالی چهارراه ولیعصر تهران «مرکز تبادل کتاب» با ایده‌ای موفق افتتاح شد. در این مرکز افراد می‌توانند کتاب‌هایی را که نیاز ندارند با دیگران مبادله کنند. روش کار این‌گونه است که اشخاص با سپردن کتاب‌های خود به این مرکز صاحب حساب کاربری می‌شوند، کتاب‌ها را می‌توانیم یا خودمان قیمت‌گذاری کنیم یا به کارشناسان مرکز تبادل بسپاریم که بر اساس شاخص‌های مختلفی نظیر کیفیت ظاهری کتاب، تعداد صفحات، سال چاپ، نوع چاپ، کیفیت محتوا و ... قیمتی منطقی برای آن در نظر بگیرند. این قیمت‌ها به‌گونه‌ای است که نسبت به فروشندگان کتاب دسته دوم هم برای فروشنده و هم برای خریدار به‌صرفه‌تر است. پشت جلد کتاب‌ها برچسبی نصب می‌شود که در آن قیمت و تاریخ زمان ثبت کتاب درج‌شده است، کتاب تا دو هفته طبق قیمت اولیه فروخته می‌شود. اگر فروش نرفت، در هفته سوم مشمول ۳۰ درصد تخفیف می‌شود، اگر بازهم فروخته نشد، در هفته چهارم به بعد مشمول 50 درصد تخفیف می‌شود. اگر باز هم فروخته نشد، همان ۵۰ درصد می‌ماند و در مناسبت‌های خاص مشمول ۷۰ درصد تخفیف می‌شود. مثلاً کتاب‌های دانشگاهی در روز دانشجو ۷۰ درصد تخفیف دارند. در هفته کتاب نیز همه کتاب‌ها ۷۰ درصد تخفیف دارد. وقتی کتابی فروخته شد معادل ریالی آن به‌حساب صاحبش اعتبار افزوده می‌شود و او هم می‌تواند معادل آن مقدار کتاب‌های دیگران را بردارد، متقاضیانی هم که برای تبادل کتابی نداده‌اند می‌توانند با پرداخت پول صاحب کتاب‌های موجود در مرکز شوند. در نهایت اگر کتابی را پس از چند ماه هیچ کس نخواست در صورت رضایت صاحبش چنانچه کتاب مناسبی بود به کتابخانه‌های مناطق محروم و مدارس اهدا می‌شود و اگر کتاب جالبی نبود به مراکز بازیافت کاغذ منتقل می‌شود.

چکیده کتاب فلسفه ملال

[منتشر شده در صدانت]

ملال چیست؟ چه زمانی ایجاد می‌شود؟ چرا اینچنین است؟ چرا بدان گرفتار می‌شویم؟ چگونه بر ما مستولی می‌شود؟ چرا نمی‌توان با نیروی اراده بر آن غالب شد؟ تفاوت ملال و افسردگی چیست؟ تفاوت ملال و بی‌علاقگی چیست؟

ملال پدیده‌ای متعلق به دوران مدرنیته است، ملال امتیاز انسان مدرن است، وقتی ساختارهای سنتی معنا را درهم شکستیم ملال را ساختیم. بعید نیست بی‌اینکه بدانیم گرفتار ملال باشیم و گاهی بی‌اینکه دلیلش را بدانیم این حال بر ما چیره شود. ملال «فرسایش ناب» است که تاثیری نامحسوس دارد و به تدریج فرد را به ویرانه‌ای تبدیل می‌کند که دیگران نمی‌فهمند و در واقع خود آن فرد هم نمی‌فهمد. ملال غیرانسانی نیز هست؛ چون معنا را از زندگی انسان می‌رباید، یا اینکه جلوه‌ای از این واقعیت است که چنین معنایی حضور ندارد.

ملال را با مصرف موادمخدر، الکل، سیگار، اختلالات تغذیه، بی‌بندوباری جنسی، ویرانگری، افسردگی، ستیزه‌جویی، خشونت، دشمنی، خودکشی، رفتارهای پرخطر و مواردی اینچنینی مرتبط می‌دانند و آمارها نیز موید این ارتباط است.

ملال با فقدان معنا همراه است و فقدان معنا برای کسی که به آن دچار شده مشکلی جدی است. ملال از غم در چهره گرفته تا از دست رفتن معنای زندگی را شامل می‌شود. اغلب از کسی که از ملال می‌نالد می‌خواهیم خود را جمع و جور کند، قدر زندگی‌اش را بداند، ضعیف نباشد، انسان‌های بیچاره‌تر از خود را ببیند و شکرگزار باشد، نیمه پر لیوان را ببیند، غر نزند ولی گفتن چنین جملاتی به انسانی ملول همان قدر درست است که به کوتوله‌ای دستور بدهیم قدش را بیشتر کند.

ملال همواره عنصری انتقادی است چون این ایده را بیان می‌کند که یک موقعیت مشخص یا کل هستی عمیقا ما را ناراضی می‌کند. افزایش ملال به معنای این است که جامعه یا فرهنگ که حامل معناست دچار نقصی جدی است. ما دیگر چندان از تشویش رنج نمی‌بریم، بلکه بیشتر گرفتار ملالیم. یا به زبان هایدگر «تشویق دیگر چندان تشویش‌انگیز نیست، ولی ملال هر روز ملال‌انگیزتر می‌شود».

در جستجوی زمان از دست رفته

وقتی دوست رندی (در معنای حافظی کلمه) داشته باشی که مهریه‌اش یک جلد کلام الناس مارسل پروست باشد کنجکاو می‌شوی که حتما «در جستجوی زمان از دست رفته» را بخوانی. ولی در مواجه با حجم چهارهزار صفحه ای ترجمه فارسی این کتاب هفت جلدی به ناچار باید سراغ گزیده‌ای رفت که نادره مترجمی مثل مهدی سحابی ازین مجموعه انتخاب کرده. برای تنبل‌هایی که تاب خواندن متن کامل کتاب را ندارند انتخاب گزیده‌هایی از عین جملات کتاب راهکار عمل‌گرایانه‌ایست. مهدی سحابی در مقدمه این گزیده نوشته: «می‌گویند کتاب‌خوان‌ها دو دسته‌اند، آنهایی که جستجو را خوانده‌اند و آنهایی که نه». سحابی تاریخ نوشتن مقدمه را بیست و هفت خرداد ماه هزار و سیصد و هشتاد و چهار ذکر کرده یعنی دقیقا روزی که دور اول انتخابات ریاست‌جمهوری نهم برگزار شد، گویی سحابی می‌دانست از این روز به بعد از دست رفتن زمان‌ها در این ملک شتاب بیشتری خواهد گرفت.

خواندن همین گزیده‌ هم باعث ایجاد ولع برای خواندن متن کامل «در جستجوی زمان از دست رفته» می‌شود ولی قدرت تنبلی همچنان غالب بر ولع خواندن است، در نهایت با فرافکنی این ولع به کتابی از آلن دوباتن با نام «پروست چگونه می‌تواند زندگی شما را دگرگون کند» شاید بشود این میل را تسکین داد.

فتح الله گولن؛ روشنفکر یا کودتاچی؟

[منتشر شده در فصلنامه نقد کتاب علوم اجتماعی]

 

مشخصات کتاب

جنبش گولن: تحلیلی جامعه‌شناسانه از جنبشی مدنی که ریشه در اسلام میانه‌رو دارد، هلن رز ایباف، ترجمه فیروزه درشتی، انتشارات دانشگاه ادیان و مذاهب، 1395، 280 صفحه، 13000 تومان.

 

چکیده

محمد فتح‌الله گولن امروزه در سراسر جهان به عنوان روشنفکری تاثیرگذار شناخته می‌شود. از او با عنوان پدر اسلام اجتماعی در ترکیه یاد می‌شود، اما دامنه نفوذش فراتر از مرزهای ترکیه است. قدرت تاثیرگذاری گولن به حدی است که از فعالیت‌های او و هوادارانش به «جنبش گولن» تعبیر می‌شود. گولن در راس شبکه‌ای با عضویت تعداد زیادی از سرمایه‌داران، بازرگانان و دانشمندان قرار دارد که از طریق اداره برخی شرکت‌ها و نهادها، شبکه وسیعی از مراکز انتشاراتی، مدارس، دانشکده‌ها، شرکت‌های سرمایه‌گذاری و مراکز فرهنگی در داخل و خارج از ترکیه را تحت پوشش دارند.

کتاب هلن رز ایباف با استفاده از نظریه «بسیج منابع» دریچه‌ای برای شناخت جنبش گولن و تبیین چرایی شکوفایی و توفیق این جنبش گشوده است. این کتاب همراه با تحلیل بستر تاریخی و سیاسی ترکیه، که موعظه‌های گولن در آنها نقش بسته است و نیز درک مفاهیم اسلامی در ترکیه نظیر بخشش، نیکوکاری، رستگاری و خدمت به جامعه، شناختی از جنبش گولن به دست می‌دهد.

 

 

 

 

کتاب ساختار و کارکرد اندیشکده‌ها

 

امروز محدثه جلیلی هم دانشگاهی سابق، همکار و به قول خودش دوست اجباری فعلی پرسید چرا درباره کتابای دیگران می نویسی ولی درباره کتاب خودت نمی نویسی؟

فی البداهه و به شوخی گفتم چون کتاب خودمو نمیخونم! هرچند نیندیشیده چنین جوابی بهش دادم ولی بعدش که به سوالش بیشتر فکر کردم دیدم بیراه نگفتم.

حالا که یادم انداخت «ساختار و کارکرد اندیشکده‌ها» را هم به اون فهرست چندتا کتاب مزخرفی که قبلا گفتم بیفزایید. کتاب موضوع نامانوس و نامحبوبی داره و جذابیتی برای خواننده نخواهد داشت, فقط افرادی که سر و کارشان با اندیشکده هاست شاید انگیزه خواندن همچین کتابی را داشته باشن. اندیشکده ترجمه مفهوم تینک تنک think tank هست که به فارسی اتاق فکر، اندیشگاه و هیئت اندیشه ورزی هم ترجمه شده. میشه گفت اندیشکده ها نهادهایی هستن حدفاصل مراکز پژوهشی و ساختار قدرت, یا حلقه اتصال پژوهشگران و سیاستگذاران.

کتاب پنج فصل داره:

کلیاتی درباره اندیشکده ها، پیدایش و رشد اندیشکده ها در جهان، ساختار سازمانی اندیشکده ها، مدیریت اندیشکده ها و نتیجه گیری.

حسام الدین آشنا رئیس مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست‌جمهوری هم به عنوان رئیس یکی از معدود اندیشکده های ایرانی مقدمه‌ای با عنوان «اندیشکده‌ها و سیاستگذاری عمومی» برای کتاب نوشته. مقدمه آشنا برخلاف توییت هاش مبهم و کنایی نیست و سرراسته!

کتاب با همکاری مینا اینانلو، سجاد فتاحی و روح الله قاسمی نوشته شده. انتشارات علمی و فرهنگی با مشارکت مرکز بررسی های استراتژیک ریاست جمهوری زمستان سال نود و شش منتشرش کرد. دویست و چهار صفحه هست و ارزش نداره هفده هزار تومان خرجش کنید.

طرح روی جلدش هم که بیشتر میخوره برای کتاب آیین سخنرانی دیل کارنگی باشه تا کتابی درباره اندیشکده ها! هرچی زور زدیم که جناب ناشر طرح جلد رو عوض کنه نشد که نشد, در هر حال به چشم خطاپوش خودتون عفو کنید.

تو پست قبلی درباره میشل مونتینی نوشتم, اوشون در معرفی کتابش مقالات یا جستارها خطاب به مخاطبش اینطوری نوشته: «از خرد دور است تو سرگرم سخنی چنین سبک و بیهوده شوی. پس خدا به همراه». چه توصیف و توصیه‌ای بهتر ازین درباره کتاب ما.

 

تسلی بخشی های دوست

دوباتن یکی از ویژگی‌های رفیق را این دانسته که آن قدر مهربان است که در مقایسه با اکثر مردم، بخش بیشتری از وجود ما را بهنجار می‌داند. ما به هنگام گفتگو با دیگران بسیاری از نظرات و کارهای خود را به دلایلی مثل زننده بودن، مایوسانه بودن، احمقانه بودن، جنسی بودن، تابو بودن یا احساساتی بودن مخفی می‌کنیم ولی مواردی اینچنینی را با رفیق خود مطرح می‌کنیم. هر قدر در مقابل دیگران مجبور به خودسانسوری هستیم ولی در مقابل رفیق ابایی از بیان خود واقعی‌مان نداریم. ما رفیقان خود را نه فقط به دلیل مهربان و سرگرم‌کننده بودنشان بلکه شاید مهم‌تر از آن، به دلیل اینکه خود واقعی ما را می‌فهمند انتخاب می‌کنیم. چنین رفیقی نقش مهمی در زندگی ما خواهد داشت ولی اگر به هر دلیلی چنین رفیقی را از دست دادیم آنگاه چه باید کنیم؟

دوباتن تجربه‌ی میشل مونتنی فیلسوف فرانسوی را نقل می‌کند که چنین شرایطی را تجربه کرد، مونتنی رفیق فیلسوفی داشت به نام لابوئسی که بر اثر بیماری درگذشت. فقط لابوئسی بود که تصویر واقعی مونتنی را می‌شناخت، در حالی که مونتنی بخش عمده‌ای از وجود خودش را از مردم پنهان می‌کرد اما در نزد لابوئسی خودش بود.

مونتنی بعد از مرگ لابوئسی دیگر هرگز در دوستی‌هایش رنگ رضایت را به خود ندید ولی سرانجام راه جبران این فقدان را یافت. مونتنی روی به نوشتن همان‌ حرف‌هایی آورد که فقط به لابوئسی می‌گفت. کتابی به نام «مقالات» در هزار صفحه نوشت که شرح احوال و نظرات شخصی‌اش درباره‌ی همه چیز بود. در قالبی جدید خود واقعی خود را بازآفرینی کرد، همان کارکردی که رفیقش برایش داشت اینک کتاب و نوشتن داشت. همان طور که در مصاحبت با تنها رفیقش خود واقعی‌اش بود، حال روی صفحه‌ی کاغذ هم خودش شد.

البته واکنش دیگران به نظرات و سخنان بی‌پرده‌اش در کتاب «مقالات» قابل پیش‌بینی بود، همگان او را سرزنش کردند چون گفتار و نظرات او را نابهنجار تلقی‌ می‌کردند اما مونتنی برای قضاوت آنها اهمیتی قائل نبود، از ناسازه‌ی نمایش ژرف‌ترین ابعاد خود به بیگانگان در کتابفروشی‌ها آگاه بود. مونتنی نوشت: «بسیاری از چیزهایی را که نمی‌خواهم به طور خصوصی به کسی بگویم به همگان می‌گویم و برای شناختن مرموزترین افکارم وفادارترین دوستانم را به بساط کتابفروشی‌ها حواله می‌دهم». متن‌های بسیاری به این خاطر نوشته شده‌اند که نویسندگانش کسی را برای حرف زدن پیدا نکرده‌اند. نوشتن راهی برای کاهش احساس تنهایی است، متن‌هایی که حاصل تنهایی نویسنده‌اش هستند می‌توانند احساس تنهایی ما را هم کاهش دهند.

فلسفه زندگی زناشویی

قبلا چندتا کتاب به زعم خودم مزخرف اینجا معرفی کردم، حالا این کتابم به اون فهرست بیفزایید. ناشر ابتدای کتاب مقدمه‌ای آورده که این مجموعه چکیده یا بخش‌هایی از آثار معروف و حجیم هست که با هدف راحت‌تر کردن خواندن برای مخاطبان منتشر شده، البته این قیدم آورده که ممکنه چنین کاری باعث افت کیفیت آثار اصلی هم بشه. هرچند قبل خواندن کتاب به نظرم این ایده جالب اومد ولی بعد خواندن نظرم عوض شد. شاید هم فقط این کتاب برای چنین ایده ای مناسب نبود، نمی دانم. اسم کتاب  با محتوایش همخوانی نداشت و در همان حد رمان بود، رمانی ناقص، نشانی از فلسفه در کتاب یافت می نشود.

به جز این شش کتاب دیگم از همین مجموعه هست که احتمالا اونام در همین حد باشند.

تنها جملات مفید کتاب شاید چند جمله ای باشه که با عنوان قاعده کلی نوشته شده, از جمله:

- شرارت، چاپلوسی، فلاکت و عشق تنها مختص زمان حال هستند.

- عشوه گری طمع را از بین می برد.

- هیچ مردی تاکنون قادر به کشف راهی برای دادن پندی دوستانه به یک زن نبوده است. حتی اگر آن زن, زن خودش باشد.

- وقتی زن و مردی یکدیگر را به دست می آورند, تنها شیطان است که می داند کدامشان دیگری را به دست آورده است.

-بیش از آنکه مردهای زن باره زن ها را اغفال کنند, خود زن ها هستند که زن های دیگر را به فساد می کشند.

- اکثر مردها حتی اگر کاملا روحیه ی لازم برای تحمل وضعیت دشوار را نداشته باشند، همیشه کمی روحیه برای کنار آمدن با این وضعیت را دارند.

اوصیکم که بهتره اصل آثار را خواند نه چکیده و بخش کوچکی از آنها را.

عشق نهان

[منتشر شده در آرتا آنلاین]

مشخصات کتاب

طاهره طاهره‌ی عزیزم: نامه‌های غلامحسین ساعدی به طاهره کوزه‌گرانی، تهران: نشر مشکی، چاپ پنجم، 1396.

غلامحسین ساعدی روانپزشک، نمایشنامه‌نویس، نویسنده و مردم‌نگار چهره‌‌های شناخته شده هستند ولی چهره دیگری هم از او وجود داشت که 24 سال پس از مرگش آشکار شد، وقتی که نامه‌های او به طاهره کوزه‌گرانی پیدا شد. نامه‌هایی که ساعدی از 18 سالگی می‌نوشته. در این کتاب 41 نامه از ساعدی به طاهره منتشر شده ولی احتمالا نامه‌های دیگری هم بوده که ساعدی نوشته و ارسال نکرده و یا به دست طاهره نرسیده و نشانی از آنها نیست.

ارزش این نامه‌ها بیش از جنبه ادبی آنها به ابعاد روانشناختی و توصیف‌های دقیقی است که عاشق تجربه می‌کند، به خصوص که این عشق نهان هم باشد. در تمام طول عمر 50 ساله‌ی ساعدی حتی نزدیک‌ترین دوستان و برادرش هم نمی‌دانستند که این نویسنده‌ی نامدار عاشق دختر همسایه‌ است. ساعدی در سال 1364 در فرانسه مرد، 24 سال پس از او وقتی طاهره در تبریز چشم از جهان بست؛ نامه‌های ساعدی از پستوی خانه‌ی‌ طاهره بیرون آمد.

در این نامه‌ها ساعدی روانپزشک مدام از ذهن آشفته، روح ملول و جسم خسته‌اش می‌گوید که ارمغان احساسش به طاهره است، عشقی نجیبانه که مثل تمام نمونه‌های تمام عیارش به وصال نمی‌انجامد و تا ابد یاد آن برای عاشق باقی می‌ماند. در این نامه‌ها ساعدی عاشق مثل تمام عشاق تصویری آرمانی و خیالی از دختری مغرور و بی‌اعتنا ساخته که در تمام لحظات زندگی همراه اوست و لحظه‌ای نمی‌تواند از فکر او رهایی یابد. هرقدر که ساعدی احساساتی، عاشق و وابسته‌ی طاهره است اما طاهره به نظر می‌رسد زنی مستقل، عقلانی، در پی تحصیلات و حسابگر است که هر قدر هم ساعدی التماس می‌کند اما او جز معدود دفعاتی پاسخی به نامه‌های او نمی‌دهد.

 

چگونه سلامت عاطفی داشته باشیم

مشخصات کتاب

چگونه سلامت عاطفی داشته باشیم، آلیور جیمز، ترجمه سما قرایی، نشر هنوز، چاپ سوم، 1396.

 

این کتاب از مجموعه‌ی «مدرسه زندگی» خلاف کتاب‌های قبلی خیلی به دلم ننشست. شاید بیشتر از همه بدین خاطر که خلاف کتاب‌های قبلی بعد اجتماعی و فلسفی‌اش کمتر بود و بیشتر با رویکردی روانشناختی نوشته شده بود. به خصوص که نویسنده بین رویکردهای روانشناختی هم معتقد به رویکردی است که دوران کودکی را شکل دهنده‌ی اصلی رفتار در دوران بزرگسالی می‌داند، به همین دلیل جای جای کتاب ارجاع به دوران کودکی است که به نظرم خیلی اغراق‌آمیز است و لزوما نمی‌توان تمام رفتار افراد در بزرگسالی را ریشه در شرایط دوران کودکیشان دانست.

علیرغم این ولی نکات مثبتی هم داشت:

1. هیچ انسانی تمام مدت و از تمام لحاظ سلامت عاطفی ندارد. بیشتر آدمیان فقط از برخی جهات سلامت عاطفی دارند و آن هم تازه گاهی اوقات؛ نه همیشه. افرادی که از لحاظ عاطفی به راستی سالم باشند خیلی نادرند.

2. سلامت عاطفی با سلامت روانی فرق دارد.

3. سلامت عاطفی را نباید با رضایت از زندگی یا رفاه و بهروزی یا حتی شادکامی اشتباه گرفت. شادکامی معمولا حالتی گذراست.

4. عناصر کلیدی سلامت عاطفی پنج دسته‌اند: بینش‌آفرینی، زندگی در زمان حال، روابط سیال و دوسویه، اصالت، بازیگوشی و سرزندگی.

مذمت کتاب در مدح عشق

مشخصات کتاب

در مدح عشق، گفتگوی آلن بدیو و نیکلاس ترونگ، ترجمه بابک داورپناه، امیرهوشنگ افتخاری‌راد، تهران: نشر چشمه، چاپ دوم، 1396.

 

معرفی کتاب‌های مزخرف هم به اندازه معرفی کتاب‌های خوب مفید است! مخصوصا اینکه وقتی کتابی به دلایلی مثل حجم اندک، قیمت پایین، طرح روی جلد جذاب، نویسنده نامدار و ناشر خوب فریبنده هم باشد. اغلب از خرید کتاب‌هایی که حاصل مصاحبه هستند اکراه دارم ولی این یک مورد را موقع خرید دقت نکردم و به خاطر اسم آلن بدیو و اعتبار نشر چشمه خریدم ولی الان که خواندمش بیش از پیش مطمئن شدم که نباید کتاب مصاحبه‌ای خرید و فقط باید متن تالیفی را کتاب دانست؛ مصاحبه فقط در حد همان انتشار در مجله و روزنامه مناسب است.

البته اگر می‌گویم این کتاب مزخرف است مطمئنا نظر شخصی من است که بعد از خواندن کتاب‌های متعدد درباره عشق دیگر متن مصاحبه‌ای برایم حرف جدیدی ندارد حتی اگر بدیو باشد. قبلا نیز همین جا نوشتم که کتاب دلایل عشق هری فرانکفورت هم مزخرف است و فریب تبلیغات و تمجیدهای رسانه‌ای را نخورید، حالا این هم دومین کتاب با موضوعی مشابه است که از نظر من در ردیف دلایل عشق قرار می‌گیرد.

از کتاب بدیو ترجمه دیگری با عنوان در ستایش عشق توسط انتشارت ققنوس منتشر شده که حواستان باشد همین کتاب است.

خودمردم‌نگاری هویت دانشگاهی

مشخصات کتاب

خودمردم‌نگاری هویت دانشگاهی: چگونه هویت انسان ایرانی به عنوان پژوهشگر یا انسان دانشگاهی شکل می‌گیرد؟، نعمت الله فاضلی، تهران: نشر تیسا، 1396.

شناختم از جامعه‌شناسان خوب ایرانی اغلب از وبلاگ‌هایشان شروع شد و اساسا یکی از شاخص‌هایم از یک جامعه‌شناس ایرانی خوب، وبلاگ‌نویس بودنش است. یکی از این خوبانی که ابتدا مجازی می‌شناختمش نعمت‌الله فاضلی بود و به تدریج که کتاب‌هایش هم منتشر شد از همان سبک نوشتار جذاب و متمایزش در کتاب‌هایش هم لذت بردم. اخلاقش هم مثل وبلاگش صمیمی و خودمانی است و همان‌گونه که با شور و شوق حرف می‌زند همان‌گونه هم می‌نویسد. بینش جامعه‌شناختی عجیبی دارد و بدیهی‌ترین و روزمره‌ترین موضوعات و پدیده‌های جامعه را به گونه‌ای می‌بیند و می‌نویسد که باید آن‌ها را کشف خود فاضلی دانست. از مهم‌ترین تمایزاتش با سایر جامعه‌شناسان/انسان‌شناسان ایرانی تاکیدش بر روش مردمنگاری است که به خوبی در تمام نوشته‌هایش ملموس است. در ایران اساتید دانشگاهی زیادی هستند که در خارج از کشور درس خوانده‌اند ولی هیچ کدام مثل فاضلی سفرنامه مفصل هفتصد صفحه‌ای با بینش جامعه‌شناختی و روش مردمنگارانه ننوشته‌اند. این کتاب جدید فاضلی هم از دیگر تمایزات و خلاقیت‌هایش است.

این کتاب زندگی‌نامه یا خاطرات فاضلی نیست، به قول خودش تجربه‌اش از فوت و فن‌های انسان دانشگاهی در ایران است. با وجودی که به خاطر خواندن وبلاگ و سایر کتاب‌های فاضلی اغلب مطالب این کتاب برایم آشنا بود ولی روشمند کردن و تجمیع تمام اشارات قبلی فاضلی به خودش در این کتاب آنرا خواندنی کرده است.

چگونه رنج بکشیم

مشخصات کتاب

چگونه رنج بکشیم، کریستوفر همیلتون، سما قرایی، تهران: نشر هنوز، چاپ دوم، 1396.

خواندن کتاب‌های انتخابی از نمایشگاه را با کتاب دیگری از مجموعه‌ی کتاب‌های «مدرسه‌ی زندگی» ادامه دادم. ویژگی این کتاب‌ها آن است که موضوعاتی به ظاهر شخصی و روانی را با رویکردی بیشتر فلسفی بررسی کرده‌اند و به همین دلیل روان‌تلقینی‌ها و تقلیل‌گرایی‌های رویکرد روانشناسی در آنها دیده نمی‌شود. فیلسوفان وقتی سراغ موضوعات روزمره می‌روند حرف‌هایشان فوق‌العاده جذاب است. برخی از نکات مفید این کتاب را با شما به اشتراک می‌گذارم:

1. آدمی در دورانی که دچار اندوه و مشکلاتی است تمایل و نیاز دارد از طریق گفتگو با دوستان و نزدیکانش تجربه‌ی خود را با آنها در میان بگذارد، این امر که می‌توان آنرا همان درددل دانست باعث شکل‌گیری گفتگوی همدلانه خواهد شد و به التیام آلام فرد اندوهگین کمک می‌کند ولی باید این نکته را هم در نظر داشت که بنیان رفاقت بر شادی و تجربیات خوش زندگی است و تداوم طولانی مدت این درددل‌ها حتی اگر با بهترین و همد‌ل‌ترین رفیق هم باشد پس از مدتی باعث آزردگی و در نهایت تزلزل بنیان رفاقت طرفین خواهد شد. به قول هانا آرنت در میان گذاشتن خوشی به یقین بر درددل کردن و بازگو کردن ناخوشی‌ها ارجحیت دارد. شادی است که حرف می‌آورد، نه غم. گفتگوی دو رفیق از این نظر از سایر گفتگوهای انسان‌ها متمایز است که سرشار از لذت و شادی است.

اگر فرد رنجور از غم و غصه‌هایش زیاد سخن بگوید تبدیل به آینه‌ی دق خواهد شد، لذا یکی از چیزهایی که به هنگام رنجوری به آن نیاز داریم خوشی و شادی رفاقت است و باید بکوشیم رفاقت‌مان را در خوشی حفظ کنیم؛ نه اینکه با تمرکز بر ناخوشی غصه بخوریم و این غصه‌ها را به دوستانمان هم منتقل کنیم. باید به یاد داشته باشیم که این شادمانی است که روح ما و دوستی‌مان را تغذیه می‌کند نه غم و ناراحتی. باید به رنج خندید.

درس‌های فروید برای زندگی

لذتی که در کتابخوانی شبانه هست در خواب و حتی همخوابگی شبانه نیست. هرچند همین جمله در نگاه فرویدی به شدت معنی داره ولی بعد خوندن همچین کتابی جز با چنین ادبیاتی نمیشه نوشت. خیلی از بنیان های نظرات فروید امروزه پذیرش سابق رو نداره ولی همچنان میشه خوانش هایی از فروید ارائه داد که برای زندگی کارسازه. این سومین کتابی هست که از مجموعه کتابهای «مدرسه زندگی» خوندم و همگی هم جذاب و مفید به فایده.

100 کتاب برتر جامعه‌شناسی قرن بیستم

[منتشر شده در فصلنامه نقد کتاب علوم‌اجتماعی]

 

در سال 1997 انجمن بین‌المللی جامعه‌شناسی پیمایشی را در بین اعضای خود برای ارزیابی انتقادی میراث جامعه‌شناسی در قرن بیستم انجام داد که نتایج آن در کنگره جهانی انجمن بین‌المللی جامعه‌شناسی در سال 1998 اعلام شد. در این پیمایش انجمن جهانی جامعه‌شناسی از اعضای خود خواست هر کس 5 کتاب منتشر شده در قرن بیستم را که در حرفه آنها به عنوان جامعه‌شناس تاثیرگذار بوده را انتخاب کند. در این نظرسنجی 16 درصد از اعضای انجمن بین‌المللی جامعه‌شناسی یعنی 455 نفر از 2785 نفر شرکت کردند.[1]

هرچند 19 سال از انجام این نظرسنجی می‌گذرد و مراجع دیگری هم با روش‌های متعدد کتاب‌های دیگری را به عنوان کتاب‌های برتر جامعه‌شناسی اعلام کرده‌اند ولی تقریبا می‌توان گفت از بین تمامی این فهرست‌ها؛ کتاب‌هایی که توسط انجمن بین‌المللی جامعه‌شناسی اعلام شده‌اند در بین اجتماع علمی جامعه‌شناسان از اعتبار و پذیرش بیشتری برخوردار هستند. شاید یکی از ابهامات این فهرست چگونگی تعریف کتاب جامعه‌شناسی و تفاوت آن با کتاب‌های سایر حوزه‌های علوم اجتماعی نظیر اقتصاد، علوم سیاسی، مطالعات فرهنگی، انسان‌شناسی و ... باشد. همچنین محدود بودن دایره زمانی آن به کتاب‌های منتشر شده در قرن بیستم نیز از دیگر نقصان‌های فهرست حاضر است. علیرغم این کاستی‌ها و ابهامات این فهرست به دلیل اینکه حاصل یک نظرسنجی در بین جامعه‌شناسان و اجرا شده توسط مهم‌ترین اجتماع علمی جامعه‌شناسی است؛ ارزش تامل و تعمق دارد.

آبراهامیان و علت انتخاب احمدی‌نژاد

امروز خواندن «تاریخ ایران مدرن» از یرواند آبراهامیان را تمام کردم، کتابی ساده و روان که به بررسی تاریخ ایران از قاجار تا ریاست جمهوری احمدی نژاد پرداخته است. برخلاف انتظارام کتاب خیلی هم به دلم نچسبید! «ایران بین دو انقلابِ» آبراهامیان بنظرم بهتر ازین کتاب جدیدش بود. روانی و سادگی کتاب بر قوت تحلیلی و تئوریکش چربیده البته باید به آبراهامیان حق داد چون خودش هم در پیشگفتار کتاب، اثرش را در حکم مقدمه ای برای خوانندگان عادی جهت آشنایی با تاریخ ایران مدرن دانسته است.(ص13)